Jeśli ktoś miał drobne jedynie wątpliwości związane z intencjami władz miasta w kwestii budowania silnej Częstochowy – rękami działaczy politycznych – dziś pozbawimy go złudzeń. Festiwal Dekonstrukcji Słowa [FDS] “Czytaj!” – unikatowa i bezcenna inicjatywa – właśnie umarła, za sprawa nowowybranego (starego) prezydenta Krzysztofa Matyjaszczyka (SLD) i jego podwładnych. Obywatele, którzy wyróżniają się społeczną aktywnością, a ich zaangażowanie zależne jest od dobrej woli samorządu, to dla ekipy prezydenta zbędna konkurencja, która zaburza partyjne feng shui. Każda przestrzeń i dziedzina życia mieszkańców ma dostarczać profity dla ludzi „zbratanych” z władzą.
Emocjonalna odezwa FDS “Czytaj!” nie pozostawia złudzeń…
„Festiwal Dekonstrukcji Słowa “Czytaj!” nie odbędzie się w roku 2024.
Nie dlatego, że nie chcemy go zorganizować. Decyzja Urzędu Miasta jest przykra i niezrozumiała. Poniżej publikuję pismo, którego adresatami są Pan Prezydent Krzysztof Matyjaszczyk oraz Pan Naczelnik Wydziału Kultury i Sportu, Robert Jasiak. Czekałem z tym do czasu ogłoszenia wyników wyborów, żeby nie angażować się w kampanię i nie stawać po jakiejkolwiek stronie politycznego konfliktu. Pana Prezydenta nie znam osobiście, natomiast gorzkie słowa, które kieruję też do Ciebie, Robert, są dla mnie samego ogromną traumą, bo przecież jesteśmy (byliśmy?) kolegami. Odpowiedź Panów na oficjalnie złożone pismo też zamierzam podać do wiadomości publicznej. Czuję się źle z tą sytuacją, ale mój żal jest tak duży, że nie mogę tego zostawić bez komentarza.
Pan Krzysztof Matyjaszczyk, Prezydent Miasta Częstochowa
Pan Robert Jasiak, Naczelnik Wydziału Kultury i Sportu Urzędu Miasta Częstochowa
Niniejszym deklaruję rezygnację z realizacji zadania publicznego o nazwie Festiwal Dekonstrukcji Słowa „Czytaj!” 2024 wnioskowanego przez Stowarzyszenie Komunikat.
Jednocześnie deklaruję, że powyższe pismo wysłane do Panów ma charakter listu otwartego, który zamierzam udostępnić do wiadomości publicznej. W związku z powyższym chciałbym przypomnieć kilka kwestii związanych z tradycją FDS „Czytaj!” i prosić o wyjaśnienie niepokojących sygnałów wysłanych przez Urząd Miasta.
1. Festiwal Dekonstrukcji Słowa „Czytaj!” jest (był) jednym z największych tego typu wydarzeń organizowanych na terenie całego kraju. Jego nazwa jest rozpoznawalna w Polsce i jest kojarzony z miastem, jako przestrzeń sprzyjająca rozwojowi kultury i promocji czytelnictwa. Zasięg imprezy jest wyjątkowo duży, a organizatorzy co roku starali się o to, aby program festiwalu był jak najbogatszy; w ciągu trzynastu lat Częstochowa była miejscem spotkań autorskich prawie wszystkich czołowych pisarzy i pisarek na naszego kraju; oferta zadań okołoliterackich była równie bogata, łatwo sprawdzić to na stronie www.festiwalczytaj.pl, na której archiwizujemy wszystkie imprezy. Co roku odbywało się ich kilkadziesiąt w ciągu tygodnia trwania festiwalu.
2. Od samego początku istnienia imprezy była ona nastawiona na działalność niekomercyjną, członkowie Stowarzyszenia Komunikat nigdy nie wnioskowali o gratyfikacje z racji wykonanej pracy, nigdy też nie czerpaliśmy z festiwalu jakichkolwiek korzyści. Taka działalność nie jest standardem przy organizowaniu tak dużych imprez, ale od samego początku zakładaliśmy misyjność naszego zaangażowania. Trwające cały rok przygotowania czynione były kosztem naszego czasu prywatnego, poświęcaliśmy festiwalowi tygodnie i miesiące ciężkiej pracy. Ta informacja nie ma charakteru skargi – to była nasza decyzja, z której jesteśmy dumni. Jedyne, czego przez lata oczekiwaliśmy od miasta to finansowa pomoc w realizacji zadania. I do tej pory, w mniejszym lub większym stopniu, ją otrzymywaliśmy.
3. Urząd Miasta Częstochowa – niemal od początku istnienia FDS „Czytaj!” zrezygnował z tradycyjnych dla ośrodków miejskich organizacji Dni Książki, słusznie zakładając, że tak duża impreza kulturalna, jaką jest Festiwal Dekonstrukcji Słowa „Czytaj!” spełnia oczekiwania mieszkańców miasta i okolic, i jest wystarczającą realizacją misji promocji czytelnictwa dla miasta.
4. Każdorocznie – dbając o jak najciekawszą ofertę festiwalową – nie wahaliśmy się korzystać z dobrej woli naszych Przyjaciół Artystów, którzy często jedynie za koszty pokrywające transport bądź zakwaterowanie, angażowali się w nasze wspólne częstochowskie święto książki. Co roku również korzystaliśmy ze wsparcia naszych Przyjaciół – Sponsorów, którzy w znacznej mierze chcieli pozostać anonimowi, wierząc, że ich wsparcie służy miastu i rozwojowi w nim kultury.
5. Pan Naczelnik, jako osoba zajmująca się zawodowo kulturą, ma świadomość kosztów, które pociąga za sobą taka działalność. Z tym większą przykrością odnotowuję fakt, że osoba, która publicznie przedstawia się jako „Twój człowiek od książek” w taki sposób potraktowała nasz wniosek o dofinansowanie czternastej edycji Festiwalu. Wniosek nie jest prywatną prośbą o wsparcie, jest uczciwą i rzetelnie wypracowaną ofertą, która minimalizowała koszty organizacji, ale zarazem zakładała pewną naturalną dla sytuacji finansową stronę – koszty, które wyliczyliśmy tak, aby przy jak największym nakładzie naszej hobbystycznej pracy, wystarczyłyby na realizację zadania.
6. Ponieważ wniosek, który złożyliśmy nie jest okryty tajemnicą i w każdej chwili mogę go przedłożyć osobom zainteresowanym, pozwolę sobie wymienić kilka punktów, które się w nim znalazły:
a) Honoraria dla artystów wizualnych – 4.000 złotych (dwie wystawy – poniżej zwyczajowych kosztów);
b) Honoraria dla muzyków – 8.500 złotych (trzy koncerty, z których jeden wstępnie został oszacowany na 9.500 złotych, nie chcąc obciążać budżetu miasta zakładaliśmy pertraktacje z artystami oraz udział sponsorów);
c) Honoraria dla autorek i autorów – 20.000 złotych (osiem spotkań autorskich z popularnymi i ważnymi pisarzami i pisarkami);
d) Wykonanie muralu upamiętniającego postać Adama Florczyka, założyciela festiwalu, zmarłego dwa lata temu animatora kultury i wielbiciela rodzinnego miasta – 5.000 złotych (to koszty materiałów, rusztowania oraz ubezpieczenia, bowiem wszyscy artyści zdecydowali się poświęcić swoją pracę, czas i zaangażowanie pro bono);
e) Honoraria dla jurorów konkursu na opowiadania science-fiction (nagroda im. Adama) oraz nagrody w ww. konkursie – 6.100 złotych (przy założeniu, że wstępny wybór prac oraz koszty techniczne są dokonane przez nas, oczywiście bez honorariów)
f) Poligrafia (druk plakatów, ulotek, afiszy) – 4.000 złotych.
7. Wszelkie tzw. koszty naszej pracy zostały zaliczone w poczet naszego wkładu, niefinansowego.
8. Decyzją Pana Prezydenta oraz Pana Naczelnika Kultury i Sportu taki program (to tylko fragmenty całości) tygodniowego festiwalu literackiego został wyceniony na 10.000 złotych (słownie: dziesięć tysięcy złotych), co wystarczyłoby na koszty poligrafii i noclegów dla zaplanowanych gości. Tylko co drukować i kogo przenocować?
9. Na pewno zdają sobie Panowie sprawę z faktu, że ta decyzja wygląda jak – przepraszam za patos, ale mam wrażenie, że uzasadniony – policzek wymierzony animatorom kultury, którzy kilkanaście lat swojego życia poświęcili na budowanie marki Festiwalu Dekonstrukcji Słowa „Czytaj!”, przypomnę – cieszącego się zasłużoną popularnością wśród ludzi kultury w całym kraju, a nawet i poza jego granicami, bo mieliśmy gości, którzy specjalnie dla nas przyjeżdżali z innych krajów.
10. Wydaje mi się, że należy się wyjaśnienie, które nie będzie jedynie krótką informacją o budżetowych dziurach. To wyjaśnienie należy się nie mnie, ale wszystkim częstochowskim czytelnikom i czytelniczkom.
Panie Prezydencie, nie wiem, czy Pan czyta książki. Nie dane mi było nigdy z Panem o tym porozmawiać, bo choć w rządzonym przez Pana mieście Festiwal Dekonstrukcji Słowa „Czytaj!” zorganizował (lekko licząc) ponad 300 (słownie: trzysta) wydarzeń, Pan nie pojawił się na ANI JEDNYM.
Natomiast Ty, Robercie, książki czytasz, o czym informujesz rzesze swoich fanów każdego dnia. Zrobiłeś kawał dobrej roboty, w sprawie promocji – chcę wierzyć, że czytelnictwa, a nie swojej własnej osoby; umiesz to robić. Zwracam się do Ciebie z prośbą, oczywiście symboliczną, abyś swój medialny wizerunek i bardzo chwytliwy kryptonim „Twój człowiek od książek” zmienił na „Twój człowiek od książek, być może, ale z wyłączeniem mieszkańców Częstochowy”. Nie okazałeś życzliwości dla czternastej edycji festiwalu. Nieelegancko może, ale przypomnę Ci, że wielokrotnie prosiłeś mnie o wsparcie moją osobą imprez, które – jako dyrektor OPK „Gaude Mater” organizowałeś. Nigdy nie odmówiłem. Jeśli spojrzysz na to obiektywnie, prawdopodobnie zrozumiesz, że mój żal, rozczarowanie i zwykły chłopacki (jestem, podobnie jak Ty, co często podkreślasz, prostym dzieciakiem z osiedla) bunt – są uzasadnione.
Decyzja Panów jest strzałem w stopę obozu rządzącego, przypomnę – z bliskiej mi opcji, nigdy nie ukrywałem, podobnie jak pozostali organizatorzy i organizatorki Festiwalu, poglądów lewicowych. Jako czynny polonista, odpowiedzialny za nauczanie miłości do książek, jako literaturoznawca, jako wolontaryjny animator kultury, ale przede wszystkim jako czytelnik – życzę Wam powodzenia w odbudowaniu marki miasta przyjaznego czytelnictwu. Ale będzie trudno, możecie mi, Panowie, wierzyć, bo FDS „Czytaj!” pochłonął ogromną część mojego życia i wiem, jak mozolnie buduje się taki wizerunek.
Z poważaniem Tomasz Florczyk”
Renata R. Kluczna
