Już niemal 4,5 miliona m3 wody jest retencjonowanych w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach a Lasy Państwowe, to jedyna instytucja w Polsce, która systemowo zajmuje się zatrzymaniem odpływu wody.
W przedsięwzięciach związanych z budową zbiorników retencyjnych na nizinach i spowolnieniem odpływu wód oraz zwiększeniem możliwości retencyjnych zlewni na terenach górskich, uczestniczy 160 nadleśnictw.
Wśród nich jest również nadleśnictwo
RDLP w Katowicach.
– Aktualnie rozwiązania wdrażane przez Lasy Państwowe śmiało możemy nazwać modelowymi. Komplementowane są przez naszych zachodnich sąsiadów, i nie tylko, a projekty realizowane przez polskich leśników spotykają się z uznaniem Komisji Europejskiej – mówiła w Katowicach Karolina Paulewicz-Bazała, dyrektor Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych w Lasach Państwowych podczas Konferencji Naukowej „Woda i las – Adaptacja lasów i leśnictwa do zmian klimatu”, która odbyła się 12-13 października.
Inwestycje nizinne skupiały się na budowie i modernizacji niewielkich zbiorników wodnych oraz ochronie mokradeł. Inwestycje w górach to m.in. działania przeciwerozyjne, zabezpieczające leśną infrastrukturę drogową przed niszczącą siłą wody. Część ma także znaczenie dla poprawy retencji, opóźniając i rozpraszając spływ wody po górskich stokach. Jeszcze inne działania służyły naturalizacji potoków: przywróceniu swobodnego przepływu wody i niesionego przez nią materiału oraz swobodnej migracji ryb i innych zwierząt wodnych.
– Rozwiązania wypracowane przez leśników w porozumieniu z inżynierami i projektantami, bazują na wykorzystaniu lokalnych, naturalnie występujących surowców – drewna i kamieni. Wykraczają one poza gospodarkę leśną i skupiają się na procesach, wspomagających adaptację lasów do zmian klimatu – dodała dyrektor Karolina Paulewicz-Bazała.
W trakcie pierwszego dnia konferencji, uczestnicy mieli okazję zapoznać się z obiektami wybudowanymi w ramach małej retencji nizinnej, zrealizowanymi przez Nadleśnictwa: Brynek, Kędzierzyn, Koszęcin, Rudy Raciborskie, Rudziniec i Zawadzkie.
W drugim dniu konferencji zorganizowano sesję wykładową z udziałem zaproszonych prelegentów. Ofi cjalnego otwarcia sesji dokonał Dyrektor Generalny Lasów Państwowych, Józef Kubica. Podkreślił, że Lasy Państwowe od lat 90 XX w. realizują inwestycje związane z retencjonowaniem wody.
– Dzięki temu leśnicy realnie przyczyniają się do zwiększenia zasobności siedlisk leśnych w wodę oraz zabezpieczenia lasów przed zagrożeniami wynikającymi ze zmian klimatycznych – dodał.
W trakcie sesji przedstawiono doświadczenia, dobre praktyki oraz przykłady przedsięwzięć z zakresu ochrony obszarów mokradłowych, działań retencyjnych i przeciwerozyjnych na terenie całego kraju, w tym realizowanych przez Nadleśnictwa: Jastrowie, Giżycko, Baligród, Łosie i Lwówek Śląski. Damian Sieber, Dyrektor RDLP w Katowicach, przedstawił uczestnikom przykłady realizacji zadań, wykonanych w ramach projektów małej retencji na terenie RDLP w Katowicach.
W trakcie swojego wystąpienia zwrócił szczególną uwagę na wpływ małej retencji na ochronę przyrody, zwiększenie odporności lasu na klęski żywiołowe, w tym pożary oraz podkreślił znaczenie projektów małej retencji w realizowaniu wielofunkcyjnej gospodarki leśnej przez leśników.
– Wśród najważniejszych zalet małej retencji jest łagodzenie skutków obniżania się poziomu wód gruntowych i poprawa bilansu wodnego, co wywiera pozytywny wpływ nie tylko na cały ekosystem leśny, ale i sąsiednie, np. tereny rolnicze. Mała retencja zwiększa też wilgotność siedlisk leśnych, podnosząc lustro wód gruntowych w pobliżu zbiorników – mówił dyrektor Sieber.
Lasy Państwowe już od lat 90. ubiegłego wieku realizują projekty, służące małej retencji i przeciwdziałaniu erozji wodnej, m.in. poprzez budowę małych zbiorników oraz budowli piętrzących na leśnych ciekach wodnych. W latach 1998-2005 powstały 1.124 takie budowle o łącznej pojemności 8,4 milionów m3, a w latach 2011-2015 aż 3.553 obiekty, zbudowane zostały z wykorzystaniem naturalnych materiałów i zagospodarowaniem formy ukształtowania terenu. To łącznie ponad 53 miliony m3 wody czyli tyle, ile mieści się w 18 tysiącach basenów olimpijskich. A koszty realizacji projektu zbliżyły się do 1 miliarda złotych.
Przekładając te informacje na dane z ostatniej dekady, na sukcesy lokalne warto zaznaczyć, że na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach powstało lub zostało przebudowanych 1.430 obiektów hydrotechnicznych, zretencjonowano 4,3 miliony m3 wody, co odpowiada wypełnieniu wodą ponad 12 razy katowickiego Spodka. Ponadto pozyskano i rozliczono 75 milionów złotych dotacji, zarówno krajowych, jak i z funduszy europejskich.
Lucjan Dereń