W 2023 roku wiele zmian czeka na pracowników i pracodawców. Część z nich jest już uwzględniona w kodeksie pracy, a część wciąż jest procedowana przez ustawodawcę.
Praca zdalna
Nowelizacja wprowadza definicję pracy zdalnej jako takiej, która wykonywana jest całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą. Zmiana przewiduje zarówno pracę zdalną całkowitą, jak i hybrydową, stosownie do potrzeb konkretnego pracownika i pracodawcy, a także umożliwienie polecenia pracownikowi pracy zdalnej w szczególnych przypadkach (np. w czasie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu epidemii czy np. pożaru lub zalania w zakładzie pracy). Wnioskować o pracę zdalną może zarówno pracownik, jak i pracodawca. Co ważne, pracodawca będzie mógł kontrolować pracownika, który świadczy pracę poza biurem. W grę wchodzi także kontrolowanie jego trzeźwości.
Pracodawca będzie co do zasady musiał uwzględnić wniosek o pracę zdalną, złożony m.in. przez:
* pracownika – rodzica dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności,
* pracownicę w ciąży,
* pracownika wychowującego dziecko do 4. roku życia (Senat chce do 10 roku życia),
* pracownika sprawującego opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym, posiadających orzeczenie o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Pracodawca będzie mógł takiemu pracownikowi odmówić pracy zdalnej, tylko jeżeli jej wykonywanie nie będzie możliwe ze względu na rodzaj pracy albo organizację pracy. O przyczynie odmowy pracodawca będzie musiał poinformować pracownika.
Zmiany w urlopach
Od czerwca 2022 roku na implementację w polskim prawie czeka dyrektywa work-life balance, która wprowadza znaczne zmiany w urlopach dla pracowników – jedne wydłuża, a inne – wprowadza całkowicie nowe:
* 2 dni dodatkowego lub 16 godzin w roku kalendarzowym wolnego będzie przysługiwało z powodów działania „siły wyższej” (np. nagły wypadek lub choroba, jednak w takim przypadku pracownik otrzyma połowę wynagrodzenia);
* 5 dni dodatkowego wolnego będzie przysługiwało na opiekę nad chorymi członkami rodziny
(urlop udzielany na wniosek pracownika, który musi zapewnić osobistą opiekę dziecku, ale też np. starszym rodzicom czy małżonkowi, wymagającemu znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych). 5-dniowy, tak zwany urlop opiekuńczy będzie bezpłatny;
* 41 tygodni będzie wynosił urlop rodzicielski oraz 43 tygodnie przy ciąży mnogiej (będzie można go wykorzystać maksymalnie w pięciu częściach do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia. Matka będzie mogła np. wykorzystać od razu po urlopie macierzyńskim 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego, a ojciec dziecka będzie mógł wykorzystać swoje dziewięć tygodni, jeśli zajdzie taka potrzeba);
* 9 tygodni będzie wynosił wymiar urlopu dla ojca po urodzeniu dziecka (można go wykorzystać
do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia).
Wyższy macierzyński
Zwiększeniu ulega wysokość zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego i będzie wynosiła 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku (do końca 2022 roku zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosił średnio 67,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku).
Wynagrodzenie minimalne
Zmianie ulegnie także wysokość wynagrodzenia minimalnego. Minimalna pensja w I półroczu (od 1 stycznia 2023 roku) wyniesie 3.490 złotych brutto, a minimalna stawka godzinowa 22,80 złotych brutto. Natomiast od 1 lipca 2023 roku – minimalne wynagrodzenie ma wynieść 3.600 złotych brutto, a stawka godzinowa 23,50 złotych brutto.
Wyższe stawki diet
Od 1 stycznia 2023 roku stawka diety za dobę podróży służbowej wynosi 45 złotych.
Składki do ZUS w 2023
Po wprowadzeniu systemu Polski Ład, wysokość wpłat do ZUS i prawo do ulg zależą od formy opodatkowania, wysokości dochodów i przychodów z biznesu. Składki podstawowe, płacone przez większość prowadzących działalność gospodarczą są liczone od kwoty 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w 2023 roku (6.935 zł × 60 proc. = 4.161 zł), więc w 2023 roku wyniosą:
* emerytalna – 812,23 zł
* rentowe – 332,88 zł
* chorobowa – 101,94 zł
* wypadkowa – 69,49 zł
* Fundusz Pracy – 101,94 zł
razem – 1.418,48 zł
Umowy o pracę
Pracownik, który przepracuje przynajmniej pół roku, będzie mieć prawo do zwrócenia się do pracodawcy o formę zatrudnienia z bardziej przewidywalnymi warunkami. Odpowiedź wraz z uzasadnieniem pracodawca będzie musiał przekazać w ciągu miesiąca. Ten sam zapis będzie obowiązywał również przy umowie terminowej, gdy zleceniodawca będzie musiał wytłumaczyć się z wypowiedzenia umowy o pracę. Pracodawca będzie zobowiązany uzasadnić swoją decyzję, czyli będzie musiał umotywować, dlaczego wypowiada umowę pracownikowi. Ponadto pracodawca będzie zobowiązany również do pisemnego zawiadomienia organizacji związkowej, reprezentującej pracownika, o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. Zmiany te pozostają na etapie prac legislacyjnych.
Dopłaty do pracy niepełnosprawnych
2.400 złotych, 1.350 złotych i 500 złotych miesięcznie od początku 2023 roku będą wynosić dofinansowania do wynagrodzeń pracowników z – odpowiednio – znacznym, umiarkowanym i lekkim stopniem niepełnosprawności. Takie kwoty przewiduje projekt nowelizacji ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
