PORADY PRAWNE – maj 2023Nowelizacja kodeksu pracy, obowiązująca od wiosny 2023 roku wprowadziła do przepisów prawa pracy szereg zmian dotyczących pracy zdalnej, urlopów, dokumentacji pracowniczej, warunków pracy i kontroli trzeźwości. Warto zapoznać się z najważniejszymi zmianami.
Praca zdalna i hybrydowa – od 7 kwietnia 2023 zgodnie z nowymi przepisami praca zdalna będzie mogła być całkowicie lub częściowo (hybrydowo) wykonywana w miejscu wskazanym przez pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, po wcześniejszym uzgodnieniu tego faktu z pracodawcą. Pracodawca będzie mógł zdecydować, czy taka organizacja pracy jest realna na danym stanowisku i wniosek pracownika zaakceptować lub odrzucić. Wnioski o umożliwienie pracy zdalnej będzie można składać zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej. Pracodawca powinien wyposażyć pracownika w niezbędny sprzęt i narzędzia do wykonywania pracy zdalnej oraz zrekompensować m.in. koszty internetu czy zużycia energii elektrycznej.
Równocześnie każdy pracownik bez dodatkowych wniosków, jednak nadal za zgodą pracodawcy, będzie miał możliwość 24 dni okazjonalnej pracy zdalnej w ciągu roku kalendarzowego, natomiast w tym przypadku pracodawca nie jest zobowiązany do pokrycia kosztów z tym związanych.
Wprowadzono również przepis, na mocy którego praca zdalna może być zarządzona podczas stanu nadzwyczajnego, zagrożenia epidemiologicznego oraz działania siły wyższej.
Zmiany w urlopach i świadczeniach rodzicielskich – od 26 kwietnia 2023 roku pracownik będzie miał prawo do dodatkowych 5 dni urlopu opiekuńczego w roku kalendarzowym. Urlop ten będzie bezpłatny i można wykorzystać go w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym lub pozostającym we wspólnym gospodarstwie domowym.
Kolejnym wprowadzonym uprawnieniem jest urlop z powodu działania siły wyższej np. w przypadku pilnych spraw rodzinnych, na skutek choroby lub wypadku. Urlop ten będzie przysługiwał w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym, z zachowaniem prawa do 50 % wynagrodzenia.
Nowelizacja wprowadza również zmiany w urlopach rodzicielskich. Nowością jest dodatkowy, bez możliwości przeniesienia urlop w wymiarze 9 tygodni dla każdego z rodziców. Kobieta może otrzymać 100% zasiłku za cały okres trwania urlopu macierzyńskiego. Natomiast korzystając z urlopu rodzicielskiego oboje rodzice mają prawo do 70% zasiłku. Jest również możliwość, aby kobieta zawnioskowała o wypłacenie jej 81,5% zasiłku macierzyńskiego za okres przypadający na urlop macierzyński i rodzicielski, a ojcu dziecka za okres 9-tygodniowej nieprzenoszonej części urlopu przysługuje 70% podstawy wymiaru zasiłku. Skróceniu ulegają również przepisy dotyczące wykorzystania 2-tygodniowego urlopu ojcowskiego z 2 lat do 12 miesięcy od dnia urodzenia się dziecka.
Kolejna wprowadzona zmiana to wydłużenie okresu, w którym pracownikowi nie można bez jego zgody polecać pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy. Wcześniej uprawnienia te należały się rodzicom dzieci do lat 4, a obecnie wydłużają się do 8 roku życia dziecka.
Kontrola trzeźwości pracowników – od 21 lutego 2023 roku weszły w życie przepisy dotyczące kontroli trzeźwości przez pracodawcę. Pracodawca uzyskał możliwość przeprowadzenia precyzyjnej kontroli trzeźwości nawet w sytuacji, kiedy pracownik nie wykazuje symptomów stanu upojenia alkoholowego. Przepis ten dotyczy pracowników wyszczególnionych w regulaminach wewnętrznych zakładów pracy. W pozostałych przypadkach badanie trzeźwości będzie dopuszczalne jedynie w razie uzasadnionego podejrzenia pracodawcy, że pracownik stawił się do pracy pod wpływem alkoholu. W tej sytuacji badanie trzeźwości będzie mogła przeprowadzić policja. Pracodawca samodzielne badanie trzeźwości będzie mógł przeprowadzić w sytuacji, kiedy stan pracownika stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników lub innych osób lub dla powierzonego mienia. Analogiczne przepisy dotyczą również przeprowadzenia kontroli na obecność narkotyków.
***
autorzy tekstu:
radca prawny Mariusz Turek
tel. 663-316-047
aplikant radcowski Żaklina Ligor-Serwa
