Zakłady produkcyjne korzystające ze środowiska winny prowadzić działalność w oparciu o pozwolenia sektorowe lub pozwolenia zintegrowane, gdyż zgodnie z art. 180 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska – dalej POŚ, eksploatacja instalacji powodująca wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi bądź wytwarzanie odpadów jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia, jeżeli wynika to z przepisów prawa.
Pozwolenia wymienione wyżej oraz pozwolenie wodnoprawne na pobór wód nie są wymagane w przypadku obowiązku posiadania pozwolenia zintegrowanego. Pozwolenia zintegrowanego wymaga prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, z wyłączeniem instalacji lub ich części stosowanych wyłącznie do badania, rozwoju lub testowania nowych produktów lub procesów technologicznych. Rodzaje instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości. W pozwoleniach, o których mowa powyżej, właściwy organ administracji określa dla zakładu warunki korzystania ze środowiska (tzw. warunki ,,emisyjne”) oraz niezbędny zakres monitoringu.
Kontrolę podmiotów korzystających ze środowiska w rozumieniu POŚ w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska, a także przestrzegania zakresu, częstotliwości i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji, zgodnie z art. 2 ustawy z dn. 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska, prowadzi wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Zgodnie z art. 12 tej ustawy jednostka ta może wydać zarządzenie pokontrolne, w którym zakład zobowiązany zostanie w określonym terminie do uregulowania stanu formalno-prawnego, wykonania obowiązków istotnych ze względu na ochronę środowiska, bądź wydać decyzję w przedmiocie wstrzymania działalności powodującej naruszenie wymagań ochrony środowiska, jeżeli zachodzi bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia ludzi albo bezpośrednie zagrożenie zniszczenia środowiska w znacznych rozmiarach. Natomiast, jeżeli podmiot korzystający ze środowiska negatywnie oddziałuje na środowisko, organ ochrony środowiska może nałożyć w trybie art. 362 ust. 1 POŚ, obowiązek ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia oraz przywrócenia środowiska do stanu właściwego.
Zgodnie z art. 237 POŚ, w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, zobowiązać prowadzący instalację podmiot korzystający ze środowiska do sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego, na podstawie którego podejmowane są decyzje w zakresie dalszego funkcjonowania instalacji.
Pozwolenie może podlegać także cofnięciu lub ograniczeniu bez odszkodowania, jeżeli instalacja nie jest należycie eksploatowana, przez co stwarza zagrożenie pogorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi (art. 194 ust. 1 ustawy POŚ).
