Taki wiek, taka natura, więc nie tylko jesień, ale i wiosnę spędzam na cmentarzach, żegnając bliskich mi ludzi. Trudno, taka karma, taki obowiązek, nie można sobie odpuścić, bo drugiej okazji by pożegnać konkretną osobę już nie ma.
Każde pożegnanie jest także doświadczeniem uczącym nas sprawy podstawowej: jak żyć… Bez względu na to, czy wierzymy w Wyższą Sprawiedliwość, w równy sposób obawiamy się śmierci i osądu, co żeśmy ze swym życiem zrobili. Nie musimy o tym myśleć, gdy łudzimy się wiarą w nieśmiertelność, za dobry uznając dzień przynoszący zadowolenie. Na refleksję bywa potem za późno: po co nam lepszy niż u sąsiada dom, samochód, smartfon, skoro owe „dobra” stają się tylko częścią masy spadkowej, prowadząc czasami do niesnasek w gronie bliskiej rodziny… Jak żyć, by zamiast zegarka zostawić po sobie dobrą pamięć… To jest pytanie, na które żaden premier i prezydent nie odpowie, choć chętnie i często gadają na różne tematy.
Żegnaliśmy w deszczowy dzień Ewę Marię Biernacką, żonę naszego kolegi Antykwariusza. Przedstawiać Antykwariusza czytelnikom nie muszę, bo pan Zbigniew wypełniając swoją zawodową misję stał się niezbędnym składnikiem naszej lokalnej kultury. A pani Ewa? Bibliotekarka, aktywna uczestniczka Uniwersytetu III Wieku, miłośniczka dobrych książek, o usposobieniu radośnie otwartym, jakby w przeciwieństwie do nieco mrukliwego małżonka. Nasze ego kreuje samotnych bohaterów, w kulturze i w historii wypatrujemy wielkie jednostki… Kordian samotnie wadził się z Panem Bogiem, samotnie Piłsudski tworzył naszą Niepodległą… My też, bo diabeł egoizmu jest skutecznym kusicielem, dostrzegamy przede wszystkim własny, jednostkowy wkład w budowanie lepszego świata. A życie nie znosi próżni, życie stworzyło człowieka jako istotę stadną, potrafiącą istnieć jedynie wespół w zespół. Życie samotnika, nawet najwybitniejszego, jest smutne, gdy nie ma dla kogo żyć…
Wielu już jest, było i będzie, mądrych, wykształconych, kreatywnych, postępowych, wypatrujących czujnie patologii w instytucji rodziny. Ponieważ żadna ludzka twórczość nie jest doskonała, także i nie trudno zobaczyć niedoskonałości w rodzinie. Można także operować autorytetem specjalistów: lepiej od matki wychowa dziecko specjalista pedagog, lepiej od najbliższych zapewnią pomoc w chorobie lekarze i specjaliści od pomocy społecznej. Do specjalistów dodać można „dusze szlachetne”, gotowe bronić dziecka przed przemocą ze strony rodziców, albo rodziców przed ich dziećmi. Państwo opiekuńcze dysponuje wystarczająco dużym potencjałem, by zastąpić tradycyjną rodzinę. Tylko po co?
Socjalizacja, zwłaszcza w społeczności „jedynaków”, uczy bezkompromisowości w obronie własnej „tożsamości”. Ja i moje odczucia są najważniejsze, tolerancja istnieje po to, by chronić moje „ja”. Życie wespół w zespół odrzuca tego typu bezkompromisowość. Każdy jest inny, każdy jest unikalny, skoro chcemy być razem musimy wypracować jakiś kompromis. Żyć i pozwolić żyć innym… Nie nauczymy się tego żyjąc samotnie, nie nauczą nas tego instytucje państwowe, ani nawet religijne. To trzeba samemu wypraktykować metodą prób i błędów. Żyjąc wespół w zespół stajemy się lepszymi.
Pożegnanie bywa początkiem dobrej pamięci. Niezbędnej materii, by odpowiedzieć sobie na pytanie, jak żyć…
Jarosław Kapsa
