Tradycyjnie już, z nadejściem nowego roku, wchodzi w życie wiele zmian w przepisach prawa. Dotyczą one milionów Polaków: zatrudnionych, przedsiębiorców, emerytów, ale też rodziców. Część zmian obowiązuje już od 1 stycznia, inne wejdą w życie nieco późnej. Przedstawiamy najważniejsze z nich.
Płaca minimalna w górę
Od 1 stycznia minimalne wynagrodzenie za pracę wzrosło z 4.300 zł do 4.666 zł. Dzięki temu wyższe pensje otrzyma około 3,2 mln osób. Więcej dostaną też samozatrudnieni i zleceniobiorcy, bo minimalna stawka godzinowa wzrośnie z 28,10 złotych do 30,50, czyli o 2,40 złotych. W górę pójdą też świadczenia powiązane z płacą minimalną, w tym np. maksymalne odprawy i dodatki za pracę w nocy oraz limit na działalności nierejestrowanej. Na tej podwyżce zyska też blisko 23 tysiące duchownych, co budżet będzie kosztować miliony złotych. Państwo opłaci bowiem za nich wyższe składki na ubezpieczenia społeczne.
Większa składka ZUS dla przedsiębiorców
W 2025 roku wzrosną składki ZUS przedsiębiorców, za sprawą wzrostu prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięczne, od którego liczymy podstawę wymiaru składki (60 proc. x prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne). W 2025 przedsiębiorcy zapłacą miesięcznie:
* 1.773,96 złotych składek ZUS (tzw. duży ZUS), czyli o 173,64 złotych więcej niż w 2024 roku (składki wynosiły 1.600,32 złotych);
lub
* 442,90 złotych (preferencyjny ZUS dla rozpoczynających działalność w 2025 roku oraz korzystających z małego ZUS plus), czyli o 32,96 złotych (w 2024 składki wynosiły 409,94 złotych).
Rozliczanie składki zdrowotnej przez przedsiębiorców
W 2025 roku będą dwie zmiany w składce zdrowotnej (przewiduje je nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
Po pierwsze, przedsiębiorcy nie będą musieli od przychodu ze sprzedaży środków trwałych, czyli np. samochodów, maszyn itp., płacić składki zdrowotnej. Według nowych zasad nie będą mogli jednak również pomniejszać składki zdrowotnej o koszt amortyzacji środka trwałego. W praktyce nowe zasady mogą być niekorzystne dla części przedsiębiorców. Nowelizacja pozwala jednak przedsiębiorcom wybrać, jakie zasady stosować w 2025 roku – stare czy nowe.
Druga zmiana od 2025 to obniżenie minimalnej składki zdrowotnej dla przedsiębiorców na skali PIT, liniowym PIT i osób na karcie podatkowej. W praktyce podstawa składki zdrowotnej nadal będzie wynosić 9%, ale będzie liczona od 75% minimalnego wynagrodzenia, które w 2025 roku ma wynieść 4.666 złotych. W efekcie, jak policzyli eksperci, zmiana to oszczędność dla przedsiębiorcy w wysokości około 100 złotych miesięcznie.
Zmiana nie będzie jednak miała znaczenia dla ryczałtowców. Oni będą nadal rozliczać składkę zdrowotną według dotychczasowych zasad, a więc ryczałtowo.
Renta wdowia od lipca
Do 30 czerwca 2025 roku w razie śmierci małżonka senior albo zachowuje własną emeryturę, albo decyduje się pobierać 85% emerytury zmarłego małżonka, tzw. rentę rodzinną. Od 1 lipca 2025 będzie można pobierać własną emeryturę oraz rentę rodzinną po zmarłym małżonku, tzw. rentę wdowią. Z nowego prawa będzie mogło skorzystać około 1,2 mln osób. Od 1 lipca będą mogły pobierać: 100% własnego świadczenia i 15% renty rodzinnej lub 100% renty rodzinnej i 15% własnego świadczenia.
By mieć prawo do renty wdowiej, trzeba jednak spełniać jednocześnie trzy warunki:
* mieć osiągnięty powszechny wiek emerytalny, czyli mieć co najmniej 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni);
* być we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonki/małżonka i nie być w związku małżeńskim w dniu składania wniosku;
* nabyć prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż w dniu ukończenia 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni), czyli jeśli małżonek zmarł nie wcześniej niż pięć lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.
Aby jednak mieć prawo do renty wdowiej, trzeba mieć przyznane prawo do renty rodzinnej lub emerytury. Wcześniej więc warto ustalić, czy najpierw nie trzeba złożyć wniosku o ustalenie prawa do renty rodzinnej. A jeśli tak, to trzeba się pospieszyć, by z wszystkim formalnościami zdążyć do końca lipca. By móc pobierać dwa świadczenia już od 1 lipca 2025, trzeba złożyć wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną do 31 lipca 2025 roku.
Zmiany w podatku od nieruchomości
Od 1 stycznia 2025 zaczęła obowiązywać nowelizacja podatku od nieruchomości, czyli ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2024 r., poz. 1757). To ważne zmiany dla przedsiębiorców. Nowelizacja wprowadza bowiem zupełnie nowe definicje budynku i budowli, a są one kluczowe w opodatkowaniu nieruchomości firmowych. Eksperci jednak uważają, że nowe przepisy są nieprecyzyjne, dlatego firmy powinny przygotować się do tych zmian, tzn. zinwentaryzować swój majątek i ustalić, które nieruchomości mogą być opodatkowane w inny sposób niż dotychczas.
Dobra wiadomość jest taka, że przedsiębiorcy będą mogli złożyć deklaracje na podatek od nieruchomości do 31 marca 2025 roku, o ile spełnią dwa warunki. Po pierwsze muszą złożyć do właściwej gminy do 31 stycznia 2025 pisemne zawiadomienie o skorzystaniu z tego uprawnienia, a po drugie, muszą zapłacić raty podatku od nieruchomości za styczeń, luty i marzec 2025 roku w wysokości odpowiadającej średniej miesięcznej kwocie należnego podatku za rok 2024.
Kasowy PIT
Od 1 stycznia 2025 roku przedsiębiorcy będą mogli przejść na tzw. kasowy PIT, w którym podatnik będzie płacił podatek, dopiero gdy kontrahent zapłaci mu należność. Jeśli jednak kontrahent nie uiści należności w ciągu dwóch lat, to i tak podatek trzeba będzie rozliczyć. Nie oznacza to jednak automatycznie obowiązku zapłaty podatku, bo przedsiębiorcy po tych dwóch latach będą mogli skorzystać jeszcze z ulgi na złe długi w PIT.
Eksperci przyznają jednak, że nie jest to rozwiązanie idealne. Kasowy PIT oznacza bowiem dla przedsiębiorcy dodatkowe koszty, w tym obowiązek śledzenia płatności. Do czasu zapłaty należności podatnik nie ma też prawa do kosztów uzyskania przychodów.
Obowiązkowe e-doręczenia
Co do zasady od 1 stycznia 2025 roku zacznie obowiązywać Krajowy System Doręczeń Elektronicznych, czyli e-doręczenia. To elektroniczny odpowiednik tradycyjnych przesyłek listowych za potwierdzeniem odbioru. Jednym słowem, polecony zostanie przesłany w formie elektronicznej. Obowiązek korzystania z e-doręczeń obejmie większość podmiotów publicznych, w tym m.in. organy władzy publicznej, ZUS, KRUS, jednostki samorządu terytorialnego, osoby wykonujące określone zawody zaufania publicznego np. adwokatów, radców prawnych i doradców podatkowych, ale nie tylko.
E-doręczenia obejmą też niektórych przedsiębiorców. W pierwszym etapie obejmie on podmioty, które po nowym roku złożyły wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz będą rejestrować się w Krajowym Rejestrze Sądowym. To oznacza, że od 1 stycznia 2025 skrzynkę do e-doręczeń muszą obowiązkowo posiadać nowi przedsiębiorcy i będzie to jednym z kroków w procesie rejestracji działalności gospodarczej. Firmy zarejestrowane w CEIDG przed tą datą będą miały obowiązek stosowania e-doręczeń od 1 października 2026 roku. Istnieje jednak ważny wyjątek – jeśli po 30 czerwca 2025 przedsiębiorca będzie aktualizować swoje dane w CEIDG, to wtedy adres do e-doręczeń musi posiadać w momencie składania wniosku o aktualizację.
Inne zasady dotyczą podmiotów zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) przed 1 stycznia 2025 roku, np. spółek, i fundacji. One adres do e-doręczeń muszą mieć już od 1 kwietnia 2025.
Z kolei wszyscy adwokaci i radcy prawni obowiązkowo muszą posiadać aktywne konto do e-doręczeń już 1 stycznia 2025 roku.
Nie oznacza to jednak, że firmy, adwokaci, radcowie od razu załatwią elektronicznie wszystkie sprawy urzędowe. Od stycznia bowiem wejdzie w życie nowelizacja, które umożliwia administracji publicznej skorzystanie z 12-miesięcznego okresu przejściowego. Zgodnie z nią do 31 grudnia 2025, podmioty publiczne będą mogły odstąpić od doręczenia korespondencji na adres do doręczeń elektronicznych lub z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej z uwagi na przesłanki organizacyjne, których wystąpienie ocenia sam nadawca. Jednym słowem sam organ oceni, czy ma możliwości organizacyjne do wprowadzenia e-doręczeń. Do końca 2025 roku zatem skutki doręczenia korespondencji za pośrednictwem operatora pocztowego czy przez e-PUAP mają być równoważne ze skutkami e-doręczenia.
Kasy fiskalne i terminale płatnicze
Do 1 kwietnia 2025 roku został odroczony obowiązek integracji kas fiskalnych z terminalami płatniczymi. Zmiana wynika z ustawy z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. To oznacza, że od 1 stycznia 2025 tzw. agenci rozliczeniowi będą musieli przesyłać szefowi Krajowej Administracji Skarbowej dane o płatnościach realizowanych za pośrednictwem terminali.
Docelowo takie rozwiązanie ma być stosowane również po 1 kwietnia 2025 roku, co wynika z projektu nowelizacji VAT, który przyjął na początku grudnia rząd (obecnie projekt jest po I czytaniu w Sejmie, druk sejmowy nr 896). Ministerstwo Finansów zrezygnowało bowiem z nałożenia obowiązku integracji kas fiskalnych z terminalami płatniczymi przez podatników. Nadal jednak agenci rozliczeniowi będą raportować dane o płatnościach fiskusowi.
Warto też pamiętać, że od 1 stycznia 2025 roku (do 2027) ma być nadal stosowany limit zwolnienia sprzedaży detalicznej w wysokości 20 tysięcy złotych rocznie. Jeśli sprzedaż na rzecz konsumentów nie przekroczy limitu, sprzedawca będzie mógł korzystać ze zwolnienia z obowiązku stosowania kas fiskalnych. Tak, jak to było do końca 2024 roku, ze zwolnienia nie będą mogli korzystać określeni w przepisach podatnicy, np. lekarze i prawnicy. Tak wynika z rozporządzenia ministra finansów z 17 grudnia 2024 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. poz. 1902), które zastąpiło dotychczasowe rozporządzenie w tej sprawie.
Ustawa o ochronie ludności
Od 1 stycznia 2025 roku obowiązuje ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej. Eksperci podkreślają, że obecnie obrona cywilna istnieje tylko na papierze. W 2022 roku weszła w życie ustawa o obronie ojczyzny, która uchyliła regulacje dotyczące obrony cywilnej. W praktyce obrona cywilna ogranicza się do sprawdzania, czy działają syreny alarmowe, o ewakuacji wiemy niewiele. Nowa ustawa przede wszystkim usunie lukę prawną i sprawi, że w stanie zagrożenia, działania służb będą lepiej skoordynowane, zadziała system ostrzegania i alarmowania. Uzupełni ona i uporządkuje działania, mające na celu przygotowanie podmiotów ochrony ludności do reagowania w czasie pokoju, stanu wojennego i wojny.
Za ochronę ludności ma odpowiadać minister właściwy do spraw wewnętrznych. Powstanie też nowy organ opiniodawczo-doradczy: Rządowy Zespół Ochrony Ludności.
Ustawa przewiduje też powstanie korpusu ochrony cywilnej, który ma skupiać podmioty, które dziś zajmują się ratownictwem. Obowiązkowo będą do niego przynależeć, np. pracownicy przedsiębiorstw odpowiadających za oczyszczanie miasta, elektrowni, wodociągów. Do korpusu będzie można też przystąpić dobrowolnie.
Ustawa ma stworzyć też system ewidencji, utrzymania i budowania schronów i ukryć doraźnych na potrzeby ludności, a także zapewnić istotne wsparcie finansowe realizacji tych przedsięwzięć. Mają zostać wprowadzone jasne i bezpieczne kryteria prawa budowlanego, określające jak mają być budowane nowe obiekty oraz określone wymagania dla tymczasowych miejsc ochrony ludności.
System kaucyjny z opóźnieniem
Od nowego roku obowiązuje nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Główny jej cel to przesunięcie uruchomienia systemu kaucyjnego z 1 stycznia 2025 na 1 października 2025 roku. Od tego dnia kaucja będzie pobierana na każdym etapie obrotu od butelek szklanych, plastikowych i puszek.
Zapewniono też trzymiesięczny okres przejściowy, ale maksymalnie do 31 grudnia 2025 roku, na wykorzystanie zapasu opakowań bez oznakowania systemem kaucyjnym, niewprowadzonych do obrotu w dniu przystąpienia do systemu.
Ponadto nowelizacja wyłącza z systemu opakowania na produkty mleczne (mleko, jogurty i inne). W ustawie doprecyzowano także kwestie wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie systemu kaucyjnego. Zwiększa też wysokość opłaty produktowej dla tych, którzy nie przystąpili do żadnego z systemów kaucyjnych. Wyniesie trzykrotność stawka opłaty produktowej określonej dla danego rodzaju opakowania na napoje.
Dłuższy urlop dla rodziców wcześniaków
19 marca br. wejdą w życie ważne przepisy dla rodziców wcześniaków. Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza dodatkowy urlop — od 8 do 15 tygodni — dla matek i ojców dzieci urodzonych przed czasem i hospitalizowanych po porodzie. W czasie jego trwania wysokość zasiłku macierzyńskiego wynosić będzie 100% podstawy zasiłku. Nowy urlop przyznawany będzie według zasady: tydzień za każdy rozpoczęty tydzień pobytu dziecka w szpitalu.
red.
