Jak zwalczyć kleszcze w ogrodzie

W poprzednim numerze zajęliśmy się tematem kleszczy. Opisaliśmy skąd się biorą, gdzie najłatwiej je spotkać i jak się chronić przed ich ugryzieniem. Dziś powracamy do tematu. Podpowiemy jak zmniejszyć prawdopodobieństwo spotkania kleszcza na własnej działce czy w ogrodzie.

Wiemy już, że kleszcze to niezbyt niemiłe pajęczaki, pasożytujące na ludziach i zwierzętach, roznoszące groźne choroby zakaźne. Choć żyją głównie na terenach podmokłych, obrzeżach lasów, łąk i w dzikich zaroślach, to coraz częściej zasiedlają także ogrody i miejskie działki rekreacyjne. W poszukiwaniu żywicieli kleszcze wędrują w górę po gałęziach krzewów czy źdźbłach traw. Przeważnie jednak nie wspinają się wyżej niż na wysokość kilkudziesięciu centymetrów. Dlatego coraz częściej spotykamy się z ukąszeniami kleszczy właśnie w miastach, a nie poza nim. 

Aby myśli o kleszczach nie zakłócały naszego wypoczynku na łonie natury, warto zapoznać się z podstawowymi zasadami profilaktyki chroniącymi nas przed kontaktem z kleszczem.

Zamiast stosować chemiczne opryski, które mogą być szkodliwe dla zdrowia naszego lub zwierząt domowych, możemy posadzić rośliny odstraszające kleszcze. Wybierając określone gatunki roślin, skutecznie zniechęcimy kleszcze do zadomowienia się w naszym ogrodzie. Gatunki wymienione poniżej wydzielają określone substancje, najczęściej olejki eteryczne, których kleszcze bardzo nie lubią.

* Złocień dalmatyński

Złocień dalmatyński jest rośliną odstraszającą kleszcze, gdyżw swoim składzie zawiera cynerynę i pyretrynę – substancje toksyczne dla insektów. Wywierają one “efekt uderzeniowy”, porażając system nerwowy i układ mięśniowy owadów. Złocień dalmatyński kwitnie od czerwca do końca sierpnia, tworząc kuliste, biało-żółte koszyczki. Złocień najlepiej czuje się na stanowisku słonecznym i przepuszczalnym i żyznym podłożu.

* Lawenda wąskolistna

Lawenda wąskolistna jest zimozieloną rośliną ze srebrzystoszarymi liśćmi i intensywnie pachnącymi kwiatami – w zależności od odmiany – fioletowymi, różowymi lub białymi, które odstraszają kleszcze. Zawierają one olejek eteryczny, którego głównymi składnikami są m. in. octan linalolu, linalol czy ocymeny. Kleszcze ich nie tolerują. Za sprawą tego składnika lawenda to także doskonała roślina odstraszająca muchy oraz komary. To roślina nie jest wymagająca i dobrze znosząca suszę. 

* Wrotycz pospolity

Większość ludzi kojarzy wrotycza pospolitego jedynie jako przydrożny chwast, ale ma on szerokie zastosowanie w ogrodnictwie, przede wszystkim w zwalczaniu szkodników. Wrotycz działa głównie za sprawą zapachu przypominającego kamforę. Dzięki temu skutecznie odstrasza kleszcze i inne owady z naszych ogrodów. Wrotycz najlepiej rośnie na glebach gliniastych, zasobnych w składniki pokarmowe, na słonecznym stanowisku.

* Kocimiętka Faassena

Kolejną rośliną odstraszającą kleszcze jest kocimiętka Faassena. Jest to niewysoka, dorastająca do 40 cm bylina, o lekko pokładających się pędach. Intensywny zapach kocimiętki odstrasza kleszcze. Zawarty w kwiatostanach olejek eteryczny w swoim składnie posiada bowiem neptalakton – związek, którego nie tolerują kleszcze. Dodatkowo kocimiętka jest niezwykle łatwa w uprawie i mało wymagająca.

* Rozmaryn lekarski

Rozmaryn lekarski to kolejna mało wymagająca roślina odstraszająca kleszcze, a dodatkowo posiadająca cenne właściwości lecznicze. Owady nie lubią zapachu rozmarynu. Rozmaryn najlepiej czuje się w słonecznym stanowisku, na glebie przepuszczalnej. W ogrodzie nie może zimować, gdyż już niewielkie spadki temperatury uszkadzają roślinę. Rozmaryn lekarski można uprawiać w doniczkach na patiach czy balkonach. 
Poza sadzeniem określonych roślin warto pamiętać o kilku dodatkowych zasadach aranżacji ogrodu, które ograniczą ilość kleszczy. Po pierwsze unikajmy tworzenia stanowisk dogodnych do ich bytowania. Nie sadźmy krzewów zbyt gęsto, nie twórzmy miejsc wilgotnych i zacienionych, regularnie usuwajmy chwasty oraz często i nisko kośmy trawnik. Po drugie przed każdą wizytą w ogrodzie, a szczególnie przed takimi pracami jak przycinanie krzewów, pielenie czy koszenie trawy, zastosujmy na skórę preparaty odstraszające kleszcze.

W przypadku licznego występowania kleszczy można zastosować chemiczne opryski na kleszcze. Pamiętajmy jednak, że opryskiwanie całej działki może nie wyjść nam na zdrowie. Szczególnie jeśli uprawiamy warzywa lub drzewa i krzewy owocowe. Chemii nadużywać nie należy, bo poza kleszczami, możemy zabić też owady pożyteczne, zapylające kwiaty czy żywiące się szkodnikami roślin. Jeżeli już musimy wykonać oprysk przeciwko kleszczom w ogrodzie, wybierzmy środek sprawdzony i bezpieczny w stosowaniu, np. taki, który nadaje się zarówno do oprysku ogrodu jak i pomieszczeń zamkniętych, np. altanek. 

Najczęściej kleszcze w ogrodzie atakują wiosną (koniec kwietnia i maj) oraz jesienią (koniec sierpnia do początku października). Podczas gorącego i suchego lata ich aktywność się zmniejsza, gdyż schodzą wówczas niżej, poszukując tuż przy ziemi wilgoci. Jednak zmniejszenie aktywności nie oznacza, że stają się wówczas niegroźne. O zabezpieczaniu się przed kleszczami trzeba pamiętać przez cały sezon – od wiosny do jesieni.