Jak usłyszałem od przyjaciółki, że Ziut napisał wspomnienia, natychmiast chciałem je mieć, bo dobre pismo nosem wyczuwam z daleka. Może tu przesadziłem, skąd mogłem czuć dobre pismo, skoro znam Gralaka z trąbienia, a nie pisania. Wyszło jednakże na moje, bo piórem włada muzyk lepiej niż Longinus mieczem…
Dla mnie ta lektura była sprawą osobistą. Wszystkim jednak polecam: chcecie coś wiedzieć o Częstochowie z końca czasów PRL, o jej klimacie i ludziach, którzy nie chcieli w nim ześmierdnąć? Chcecie zrozumieć, co to jest wolność poszukiwania własnej drogi do szczęścia? Chcecie uwierzyć, że bunt w muzyce to nie tylko rymowanki hip-hopu…? To upolujcie wspomnienia Antoniego Józefa Gralaka, urodzonego w 1955 r., w podławej dzielnicy podjasnogórskiej, muzyka, który odbył podróż od prób rockowych akordów na domowym ustrojstwie gitary elektrycznej, do maestrii rządzenia blachą na scenie free-jazzowej. Wkodujmy sobie w głowę: nie może być dobrym częstochowiakiem ten, kto nie chce pamiętać triumfów AZS, zwycięstw „Włókniarza” i znaczenia Tie Breaku w świecie polskiej muzyki.
Z obowiązku to dzieci „Panem Tadeuszem” torturują. Książkę Ziuta czyta się jak deser, z wielką przyjemnością. Ma on talent dobrej bajery, iskrzy opowiadaniem przygód niewiarygodnych, acz prawdziwych. Kto rozszyfruje występujące postacie, ten doceni umiejętność szpil wkładanych z gracją. O Yaninie, że „nie czuł bluesa”, a jak palił, to się nie zaciągał, o radykalnym prawicowcu ze św. Barbary, co koncertował Fidelowi na Kubie, o Cześku (szkoda, że go nie ma i już nie przeczyta), który rozwiązał autorytatywnie Tie Break, zanim zespół powstał. Jest także o biurokracji PSJ, o domorosłych nieudacznikach organizatorach koncertów, a nawet (jak się nie cieszyć) o harcerskiej amatorszczyźnie kiełkującej w Cz-wie opozycji prawie-politycznej. Już pierwszy rozdział rzuca na kolana: opowieść o „Górce”, wyjątkowo porąbanej dzielnicy Częstochowy (jestem z Alei, więc wiem co mówię, nawet Zawodzie i Dźbów przy Górce miękło). Ledwie się czytelnik oswoi z opisem żulerii i zapachem kwachów, to kolejna opowieść wciąga go w narodziny naszych dzieci-kwiatów wykarmianych makiwerą. Było bowiem i tak pod Jasną Górą, choć nie piszą o tym specjaliści z IPN i metodycy nauczania regionalnego.
Ta lekkość książki może się okazać pułapką dla młodszych odbiorców. Bywa tak, że człowiek odkrywa wartość życia, a następnie, z wielkim wysiłkiem, robi wszystko, by je zmarnować. Czas PRL była szarzyzną i glajszachtowaniem istot żywych. Istota nadmiernie żywa szukała namiastek wolności, nie był to często dobry wybór. Ziut przetrwał, stał się wielki, nie dzięki, ale pomimo swych ucieczek od rzeczywistości. To nie jest tak, że lepiej tworzy się „na haju”, muzyka niektórym daje siłę, by odlecieć „od haju” i uratować siebie.
Był więc czas Jaruzelskiego, sknocony stan wojenny, wódka od 13.00, „Wańka” nad ponurym betonem placu… Był klub „Wakans” przypominający norę. I tam Ziut, Yanina, Krzysztof Majchrzak, Czesiek Łęk, bracia Pospieszalscy, stworzyli muzykę, jakiej jeszcze nikt nie grał. I to jest najważniejsze w tej opowieści.
Polować na książkę należy za pośrednictwem internetu, ponieważ jako „dziaders” nie wiem jak, to i Wam nie poradzę. Ale warto się pomęczyć, bo to jedna z najlepszych książek o Częstochowie.
