Święta jak to święta, w dodatku Bożego Narodzenia (o czym wypada pamiętać). Urok ich w przewidywalnej powtarzalności: choinka, opłatek, karp, kolędy. Powtarzalność to niezauważalna zaleta naszego bytu. Jeśli dziś narzekamy na śnieg i mróz, to wiemy, że jutro będzie odwilż i chlapa i inne powody do narzekania.
Powtarzalność pozwala nam wypchnąć z otoczenia wszystko co psuje świąteczny nastrój. Podobno w niektórych domach zakazane są dyskusje polityczne, pod groźbą udławienia się ością. Rodzina ma się scalić przytulnością, nie myśleć o spłacie długów, ani o innych porachunkach. Ma być miło, bo dobrze jest jak jest, nie trzeba psuć, a może zdarzyć się poprawa. Zdrowie jest? Jest. Ciepło i syto jest? Jest. To się cieszmy, bo mamy co najważniejsze.
W tym powtarzalnym rytuale zmienną funkcję pełni pusty talerz. Stać musi na miejscu poczesnym, bo to znak czekania na niespodziewanego gościa. Dawno, dawno temu, w Betlejem, nie pogoniono zimową nocą brzemiennej dziewczyny i jej brodatego opiekuna, dano im jeść, pić i nocleg w ciepłej stajence. Więc my też, symbolem pustego talerza, dajemy znak, że każdego, zabłąkanego gościa, przyjmiemy, nakarmimy, napoimy, ogrzejemy i przenocujemy.
Zmienność to wyobrażenie tego „zbłąkanego” wędrowca. Gdy niezasklepiona jest blizna po utracie bliskiej osoby, ona pojawia się w naszych marzeniach nad pustym talerzem. Śmieje się do nas, opowiada czerstwe dowcipy, chwali smak barszczyku, wznosi toast, z nią pierwszą łamiemy się opłatkiem, choć już nie wiemy, co jej życzyć… Trudno tego gościa nazwać zbłąkanym, on jest naszym domownikiem, bez niego nie ma świąt, nie ma tej radości, przytulności scalania rodziny.
Był czas, wstyd się dziś przyznać, że czekaliśmy z pustym talerzem na przybysza, który odmieni oblicze ziemi, tej ziemi. Marzenie naturalne, gdy rzeczywistość wydawała się udręką, a jej zmiana fantasmagorią. Wstyd nam za te marzenia, bo buntarska młódź nam wygarnia, że ta odmiana za dużo lepszego nie przyniosła. Nie ma sensu, z obawy przed ością, dyskutować o tym, nie ma sensu tłumaczyć, że wolność nie przynosi rozwiązania wszystkich problemów, tworzy jedynie szansę ich rozwiązania.
Niedawno, w niektórych domach, pusty talerz stawał się znakiem solidarności. Widzieliśmy zbombardowane Aleppo, widzieliśmy dziecięce groby w Afganistanie… Jedni, zgodnie z chrześcijańską tradycją betlejemską, gotowi byli nakarmić, napoić, dać schronienie uciekinierom. Drudzy, odwołując się do też chrześcijańskiej, zasady „ordo caritas”, chcieli odpychać ich od naszych granic, by nie przynieśli zła ze swych krain. Polska jest krajem chrześcijańskim, w każdym domu błyszczy choinka, ale to chrześcijaństwo ma tyle odmian, że trudno się połapać.
Dziś myślimy o 12 milionach ludzi, w bliskim nam, sąsiednim kraju, kraju, który nie zło, ale dobro nam niesie. Myślimy o 12 milionach ludzi pozbawionych ciepła i światła, o 12 milionach ofiar brutalnej formy wojny prowadzonej przez Putina. Ta wojna, tak nam się wydawało, trwać miała nie dłużej niż Mundial w Katarze, mogliśmy kibicować „naszym”, okazywać im swoją ofiarność. Niestety na wojnie nie ma meczu finałowego, jest tylko przeciągające się absurdalnie wyniszczenie. A nam kończy się cierpliwość i limit ofiarności. Już nie czekamy na ofiary agresji z pustym talerzem, wypieramy straszne obrazy z głowy, by nie psuły nam świątecznego klimatu.
Abyśmy tylko zdrowi byli i za rok znów spotkali się w komplecie…
