Miałem kolegę, Janusza Majewskiego ze Słupska, który po swoim nieślubnym ojcu miał karnację jak Mike Tyson i Barack Obama. Był on aktywistą Ruchu Młodej Polski, zakładał „Solidarność” w Słupsku i za to trafił do obozu internowania. W 1984 r. zmuszono go do emigracji, wyjechał do Stanów Zjednoczonych.
To, że Murzyn trafił do neoendeckiego RMP nie dziwiło nikogo, kto poznał ormiańską urodę Rybickich, szkocką Olka Halla, klasycznie żydowską Gosi Bartyzelowej itd. W Stanach widziano to inaczej i Janusza witano jako wielką gwiazdę: czarnego prześladowanego przez czerwonych. Obwożono go po różnych wiecach i akademiach, spotykał się z wieloma ważnymi epigonami Martina Lutera Kinga. Z czasem jednak przestawał pasować do dekoracji, nie chciał potwierdzić, że w Polsce prześladowali go białoskórzy suprematyści katoliccy, krytykował „antyrasistowskich” komunistów, zwłaszcza z „antyrasistowskiego” ZSRR, a na domiar złego pochwalił Reagana. Za te grzechy Janusza zdegradowano, stwierdzono, że przestał być Murzynem. Bywa. We współczesnym świecie nie wystarczy być Polakiem, Żydem, Arabem, Anglikiem, białym, czarny, czerwonym, katolikiem, ateistą, protestantem, hetero- lub homo- …na wszystko trzeba sobie zasłużyć właściwą postawą ideologiczną.
Rasizm może, ale nie musi, być dobrą okazją do zadymy. Zabicie Stachowiaka przez polską policję nie zrobiło w Warszawie większego wrażenia (ot, normalne: pewnie to reprezentant białej, nacjonalistyczno-kibolskiej hołoty); uduszenie podobnego Stachowiaka (tylko czarnego) w Minneapolis wzbudziło gniew całego Placu Zbawiciela. Uczucia nie wymagają weryfikacji, ani logiki. Słuszny „antyrasistowski” gniew skierowano, z braku innych obiektów, na Sienkiewicza (autor rasistowskiego „W pustyni i puszczy), Tuwima („Murzynek Bambo”), Makuszyńskiego („Koziołek Matołek i jego afrykańskie przygody”)… Cóż, rasizm jest rzeczą brzydką, niewątpliwie też potomkowie rodzin, które wzbogaciły się na niewolniczej pracy czarnych, powinni wyrazić trochę wstydu i skruchy… Ale stosowanie odpowiedzialności zbiorowej wobec wszystkich białych też wydaje się rasizmem.
Murzyn to nie kolor skóry, to pozycja społeczna. Wiem, bo ja genetycznie z Murzynów, z tych co batem byli zaganiani do pracy na pańskim. Nie sądzę, by los takich naszych Murzynów, był dużo lepszy od doli Murzynów z amerykańskiego południa. Raz się ta dola – i tu i tam – poprawiała, raz pogarszała. Nie sądzę, by zbieracze bawełny z Alabamy ginęli tak masowo jak niewolnicy Stalina kopiący kanał białomorski. Współczując upokorzeniom jakie doznawali ludzie w erze przed Martinem Luterem Kingiem, nie chcę i nie mogę porównywać tego z życiem polskiego Żyda w XX w., zwłaszcza w nocy niemieckiej okupacji. Byłoby zresztą rzeczą nie tylko nietaktowną, ale wręcz nieprzyzwoitą, porównywanie cierpień różnych grup ludzkich. Ból jest doznaniem bardzo indywidualnym, możemy współczuć cierpiącemu, ale to nie jest to samo co współcierpienie. Wina też ma charakter indywidualny, każdy człowiek ponosi odpowiedzialność za siebie. I to jest słuszne.
Jeżeli miałbym na ulicy oberwać w zęby za to, że jestem biały, to uznałbym to za rasizm. Ale czy mogą być „antyrasistowscy rasiści”?… bądź Pan mądry i spróbuj to pojąć rozumem.
