Tzw. zwyrodnienie plamki żółtej zwane w skrócie AMD to najczęściej diagnozowana choroba siatkówki oka. W Polsce choruje na nią ponad 1,3 mln osób, z tego 140 tys. na jej groźniejszą, wysiękową postać. Z każdym rokiem przybywa około 14 000 takich pacjentów. Tylko regularne wizyty u okulisty pozwalają w porę zareagować, gdy stan siatkówki się pogarsza. Właśnie trwa Światowy Tydzień Schorzeń Siatkówki Oka, a w sobotę 29 września obchodzony jest Dzień Chorób Siatkówki Oka. O czym warto pamiętać, by zachować zdrowy wzrok do później starości?
Zmiany cywilizacyjne oraz starzenie się społeczeństwa niosą ze sobą konsekwencje w postaci większej zapadalności na choroby takie cukrzyca. Większość diagnozowanych chorób siatkówki związana jest bezpośrednio z tą właśnie chorobą i co ważne, aktualnie stanowi ona jedną z głównych przyczyn upośledzenia widzenia. Problem staje się istotny społecznie, bo z 5 milionów osób, które mają orzeczoną niepełnosprawność w Polsce, 1,5 miliona stanowią osoby z orzeczoną ślepotą i upośledzeniem wzroku. Większość z nich to osoby w wieku powyżej 50 lat.
Dlatego jedynie regularne, czyli coroczne wizyty u okulisty celem zbadania dna oka są tak ważne, bo mają ogromny wpływ na dłuższe cieszenie się dobrym widzeniem.
Najczęstsze choroby siatkówki
Siatkówka to wyścielająca wnętrze gałki ocznej cienka, przezroczysta błona. Jej centralną częścią jest tzw. plamka, w niej powstają obrazy w kolorach o wysokiej rozdzielczości. Ona odpowiada także za ostrość naszego widzenia, możliwość czytania, oglądania i pisania. Poznane i opisane schorzenia siatkówki to zwykle wynik procesów zwyrodnieniowych albo tzw. chorób wrodzonych lub ogólnoustrojowych. Do najczęściej występujących należą wspomniane zwyrodnienie plamki żółtej (AMD), cukrzycowy obrzęk plamki (DME) oraz zakrzep żyły środkowej. Nieleczone stają się najczęstszymi przyczynami trwałego upośledzenia lub utraty wzroku. Zaraz po jaskrze i zaćmie to właśnie AMD najczęściej odpowiada za utratę wzroku u osób starszych. To o tyle ważne, że jeśli nie rozpoczniemy leczenia odpowiednio wcześnie, istnieje zagrożenie nieodwracalnej utraty widzenia, bez możliwości jego przywrócenia.
Choroby siatkówki oka to problem także osób w młodszym wieku. W tej grupie mówi się o tzw. wrodzonych zwyrodnieniach siatkówki: barwnikowym, obwodowym lub kraciastym. Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki oka tzw. retinopatia barwnikowa to choroba dziedziczna, diagnozowana jako jeden z elementów zespołów genetycznych. Objawy tej choroby pojawiają się w młodości i są na początku całkowicie bezbolesne. Niestety nie istnieją skuteczne metody leczenia tego schorzenia. Lekarze rekomendują profilaktykę w postaci regularnych wizyt u okulisty. Inną grupą mało znanych chorób siatkówki są zwyrodnienia siatkówki określane jako obwodowe i kraciaste. Narażone są na nie szczególnie osoby z wysoką krótkowzrocznością i ludzie w starszym wieku. Towarzyszą im często powikłania w postaci przedarcia lub odwarstwienia siatkówki. Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania im jest laseroterapia obwodu siatkówki. Zabieg jest krótki i trwa około 10 minut.
Jak uciec przed chorobą
Rzuć palenie. Badania wskazują, że prawdopodobieństwo wystąpienia chorób narządu wzroku wzrasta u palaczy. Ryzyko zachorowania w tej grupie na zwyrodnienie plamki żółtej jest aż czterokrotnie wyższe. Jeśli palisz, czym prędzej zrezygnuj z tego nałogu.
Uważaj, co jesz. O korzyściach ze zbilansowanej diety nie trzeba już nikogo przekonywać. Badania wykazały, że przyjmowanie wraz z jedzeniem witaminy E może zmniejszyć ryzyko wystąpienia AMD. Jednak, aby odpowiednio dobrać dla siebie suplementację, warto udać się do lekarza. W tym przypadku ważny jest tzw. bilans, by uniknąć sytuacji, w której przyjmowane preparaty, zamiast likwidować wolne rodniki, będą je namnażać. Odpowiednia dieta ma także kluczowe znaczenie w przypadku osób ze zdiagnozowaną cukrzycą. Dzięki niej można lepiej kontrolować poziom cukru, którego wysokość ma duży wpływ na stan siatkówki.
Schudnij. Otyłość wpływa na poziom lipidów we w krwi, dlatego sprzyja rozwojowi AMD. To kolejny powód, by zadbać o odpowiednią dawkę ruchu i zbilansowaną dietę.
Noś okulary przeciwsłoneczne. Wieloletnia ekspozycja na ostre światło i brak ochrony oczu przed jego działaniem zwiększają ryzyko wystąpienia AMD. By je zmniejszyć, warto zaopatrzyć się w okulary przeciwsłoneczne z dobrymi szkłami blokującymi promieniowanie UV.
Regularnie się badaj. Dbając o diagnostykę i leczenie, można zapobiec aż 85% przypadków zaburzeń wzroku spowodowanych chorobami siatkówki. Tymczasem jedna trzecia Polaków nigdy nie była u okulisty. Dane pokazują, że w Polsce na zwyrodnienie plamki związane z wiekiem choruje ponad 1,3 mln osób, z tego 140 tys. na jego groźniejszą, wysiękową postać. Z każdym rokiem przybywa około 14 000 takich pacjentów. Tylko regularne wizyty u okulisty pozwalają w porę zareagować, gdy stan siatkówki się pogarsza.
Kiedy do specjalisty
Jeśli zaobserwowaliśmy u siebie obniżoną ostrość widzenia, możemy samodzielnie przeprowadzić wstępne badanie tzw. testem, zwanym siatką Amslera. To nic innego jak kwadrat o boku 10 cm, który podzielony jest czarnymi liniami przecinającymi się co 0,5 cm. Na jego środku znajduje się kropka. Jeżeli patrząc na nią, linie falują i ulegają zniekształceniu, może to świadczyć o zmianach w plamce, z którymi warto udać się do specjalisty.
Chore oko
Wraz z rozwojem okulistyki pojawiły się metody leczenia zwyrodnienia plamki żółtej (AMD). Jednak połową sukcesu tegoż leczenia jest właściwa diagnoza. Pacjent powinien być poddany specjalistycznym badaniom. Poza podstawowym badaniem dna oka stanowiącym złoty standard w przypadku diagnozowania zwyrodnienia plamki żółtej, pacjent może przejść badania takie jak: OCT (Koherentna Tomografia Optyczna), angiografia fluoresceinowa i w przypadkach wątpliwych badań AngioOCT. Dzięki nim możliwe jest określenie poziomu zaawansowania choroby i dobór odpowiedniej terapii. Aktualną metodą leczenia AMD są iniekcje podawane do wnętrza oka. We wszystkich ośrodkach na świecie są dostępne trzy rodzaje preparatów. Terapia AMD polega na wielokrotnym podawaniu zastrzyków w określonych odstępach czasowych. Liczbę oraz długość przerw między kolejnymi iniekcjami określa lekarz na podstawie badań i wyników testów diagnostycznych. U większości chorych ta terapia zatrzymuje pogarszanie się jakości widzenia, a u 30% chorych z AMD obserwuje się znaczną poprawę wzroku.
Inną opcją, jaką chorzy pacjenci mają do wyboru, jest wszczepienie soczewki plamkowej. Jest ona przeznaczona dla osób z chorobami plamki obu oczu. Wszczepia się ją pacjentom po przebytej operacji zaćmy, czyli do oczu, które mają już wszczepioną sztuczną soczewkę. Nie leczy ona schorzeń plamki, ale pomaga pacjentom słabowidzącym poprawić komfort czytania.
Bogatsi o wiedzę na temat chorób siatkówki oka, wybierzmy się do okulisty i zbadajmy swój wzrok. Dzięki temu możemy zapobiec groźnej chorobie, a nawet utracie wzroku.
