Cennym świadectwem pracy górniczej jest historyczny już dzisiaj film dokumentalny pt. „Z dziejów górnictwa rud żelaza”. Koledze Laurmanowi udało się w roku 2000 uzyskać ten film z archiwum byłego Zjednoczenia „Hutmasz” w Katowicach.
W prasie lokalnej i wydawanej przez ZG SITG o problemach i działalności stowarzyszenia ukazywały się artykuły naszych seniorów Zenona Dudka, Andrzeja Adamskiego, Jerzego Gładysza, Tadeusza Gębusia, Eugeniusza Marchewkij. Historia górnictwa rud żelaza jest szeroko opisana w monografii z roku 1994 „Górnictwo Rud Żelaza w Regionie Częstochowskim”. Autor inżynier Andrzej Adamski działacz SITG, który całe swe zawodowe życie poświęcił pracy w kopalniach rud żelaza, był sztygarem objazdowym i głównym inżynierem kopalń oraz przez ponad 25 lat dyrektorem KRŻ „Osiny”.
W lipcu roku 2012 z inicjatywy Międzyzakładowego Koła Seniorów Muzeum Częstochowskie wydało w formie publikacji wystawę portretów pt. „Rudziarze”. Są to fotografie sylwetek ludzi, którzy tworzyli ostatni epizod górnictwa w regionie. Zarówno tych, którzy fedrowali złoże, przerzucając 10-12 ton urobku dziennie, jak i tych, którzy byli odpowiedzialni za organizację pracy i BHP.
W roku 2015 w „Almanachu Częstochowy” i w publikacji z okazji 125-lecia ZG SITG w Katowicach wydanej pod patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy, zawarto rozdział redakcji inżyniera Tadeusza Gębusia pt. „Wpływ przemysłu wydobywczego rud żelaza na rozwój regionu częstochowskiego w latach 1945-1985. W tomie „Częstochowa w PRL”, wydanym w roku 2018 przez Koło Stowarzyszenia „Pokolenia”, z inicjatywy Eugeniusza Marchewki, znalazł się rozdział o górnictwie rud żelaza wraz fotografiami wykonanymi przez Wojciecha Glice. W latach 2018-19 z okazji Święta Górnika „Barbórki”, Koło Seniorów ufundowało tablice pamiątkowe na siedzibach Urzędu Miasta w Częstochowie oraz na Domu Pomocy Społecznej w Blachowni, to jest na budynkach wzniesionych z środków finansowych Kopalnictwa Rud Żelaza. Z okazji 70-lecia istnienia TGR absolwenci ufundowali tablicę pamiątkową na budynku szkoły. Starosta Częstochowski Krzysztof Smela wyraził na piśmie podziękowanie dla Oddziału i Koła Seniorów SITG za trwałe wpisanie górnictwa w karty historii naszego regionu, o czym świadczą nie tylko wspomnienia, ale infrastruktura, która do dzisiaj służy lokalnym społeczeństwom.
Korzystnie układa się współpraca ZO SITG i Koła Seniorów z władzami miasta i powiatu, OW Federacji Stowarzyszeń NOT w Częstochowie, parlamentarzystami i radnymi sejmiku śląskiego. Koło Seniorów, tak jak całe społeczeństwo działało i działa w niesprzyjających okolicznościach. Bowiem dekada lat 80-tych to przekształcenia przemysłu po likwidacji górnictwa rud żelaza, czas po stanie wojennym i krucjaty zachodu wobec Polski, sprzedaż za „przysłowiową złotówkę” lub upadłość wielu przedsiębiorstw, bezrobocie, szalejąca wówczas inflacja. Stąd borykanie się ponad 30 lat z budową muzeum w parku. Emerytom odebrano deputat węglowy, a kadra górnicza o sprawiedliwy poziom wysokości emerytur została zmuszona indywidualnie występować do sądów. Odwołania o deputat węglowy nie odniosły skutku nawet u najwyższych władz, mimo że kopalnie dały gospodarce 52 mln ton rudy i 18 mln ton żelaza. Sytuację dodatkowo utrudniały zmiany administracyjne w kraju. Przestrzenią muzeum w parku podjasnogórskim, zainteresowanie zaczęła wykazywać kuria biskupia. Teraz naszą działalność determinuje podeszły wiek coraz mniejsza liczba członków, pandemia Covid-19, a przede wszystkim napad Rosji na Ukrainę. Jednak mimo upływu lat, przeszłość w nas jest wciąż żywa, chociaż urwana nagłą decyzją o likwidacji w Polsce wszystkich kopalń rud żelaza. Decyzją, której nikt wówczas nie rozumiał. Jak mówił Maciej Laurman z naszego Koła, decyzja miała charakter polityczny, a realizacja wręcz chuligański, bowiem kiedy Margaret Thatcher likwidowała kopalnie w Anglii zatapiała je tak, żeby w każdej chwili można do nich wrócić. Nasze kopalnie zostały zasypane i zawalone.
Z okazji jubileuszu okrągłych urodzin wręczamy członkom okolicznościowe dyplomy. Wielu z nas otrzymało odznaczenia: Zasłużonego Działacza SITG, Honorową Odznakę NOT, wpis do Księgi Zasłużonych Działaczy NOT, Odznakę Zasłużonego w Rozwoju Województw Częstochowskiego i Śląskiego. Świadczy to o docenieniu naszej działalności. Niestety zmarło 87. członków. Wielu przeszło do innych oddziałów. Zostało nas ogółem 52. w trzech Kołach: 36. członków w Międzyzakładowym Kole „Seniorów”, 11. w Kole „Cemex” Polska w Rudnikach, 5. członków w Kole „Minova Arnall” Poland w Golcach. Przewodniczącym Zarządu Oddziału jest Henryk Słomian, zastępcą Paweł Kopydłowski, sekretarzem Eugeniusz Marchewka, skarbnikiem Wojciech Glice, członkami: Tadeusz Gębuś, Adam Górniak, Wojciech Kuliński, Jan Sychowicz oraz przewodniczący Kół: Paweł Kopydłowski – Międzyzakładowe Koła Seniorów, Bartłomiej Bartnik – Koła „Cemex” Polska, a w Kole „Minova Arnall” Poland Sp. z o. o. – Tadeusz Wosik.
Komisji Rewizyjnej Zarządu Oddziału przewodniczy inżynier Elżbieta Kowalczyk dzięki, której miasto Częstochowa posiada pełną informację o nieczynnych podziemnych wyrobiskach górniczych oraz możliwość projektowania inwestycji na obszarach pokopalnianych.
Kończąc, my mądrzy po szkodzie, pozwalamy sobie zwrócić uwagę, że nie jest za późno, by tworzyć muzea, znaczących dziedzin gospodarki oraz przystąpić do zabezpieczenia prawnego i materialnego świadectwa ze swoich miejsc pracy.
Opracowanie o górnictwie rud żelaza według:
– Andrzeja Adamskiego „Górnictwo rud żelaza okręgu częstochowskiego 1994”
– Tadeusza Gębusia Almanach Częstochowy 2015 „Wpływ przemysłu wydobywczego rud żelaza na rozwój regionu częstochowskiego w latach 1945-1985”
– Kroniki i protokołów z zebrań Międzyzakładowego Koła Seniorów SITG w Częstochowie
Opracował: Eugeniusz Marchewka
OPISY DO ZDJĘĆ:
1. Andrzej Adamski, ur. w Popowie, pow. kłobucki. Autor publikacji z 1994 r. pt. „Górnictwo rud żelaza w regionie częstochowskim”, m.in. wieloletni dyrektor KRŻ „Osiny”.
2. Rok 2018. Seniorzy w Ratuszu na uroczystości z okazji 50-lecia Muzeum Górnictwa Rud Żelaza w Częstochowie. Pierwszy z lewej stoi Ryszard Przeździecki, wieloletni Prezes inż. Zarządu Oddziału SITG, wpisany do Księgi Zasłużonych Działaczy NOT. Trzeci z prawej inż. Jacek Paciorkowski, prezydent Miasta Częstochowy w latach 1981-1987, były pracownik PBKR.
3. 04.12.2019 r. seniorzy pod tablicą pamiątkową na budynku DPS w Blachowni. Budynek zbudowany w latach 1959-1961 przez ZKRŻ w Częstochowie, na Ośrodek Doskonalenia Kadr Kierowniczych i Specjalistycznych.
4. Inż. Franciszek Klimczyk, wieloletni Prezes Międzyzakładowego Koła Seniorów SITG, m.in. zawiadowca kopalni XX-lecia PRL w Golcach. Wpisany do Księgi Zasłużonych Działaczy NOT w Częstochowie.
5. 04.12.2018 r. odsłonięcie tablicy pamiątkowej na budynku UM w Częstochowie. Pierwszy prawej stoi wiceprezydent Częstochowy, Ryszard Stefaniak.
6. Mgr. inż. Henryk Słomian, Prezes Zarządu Oddziału SITG w Częstochowie od 06.09.2021 r.
7. Rok 2005, kopalnia „Barbara” w Dźbowie. Nadszybie i budynek maszyny wyciągowej (z publikacji pt. „Szlakiem górnictwa rud żelaza”).
To ostatnia 8 część cyklu. KONIEC.
