Jesteśmy właśnie w okresie wiosennej wymiany opon w samochodach. Wielu z nas pozostawia zimowe opony i przechowuje je w garażu aż do sezonu jesiennego, kiedy to ponownie dokonuje zmiany opon. Jest to nie tylko oszczędność pieniędzy, ale wyraz postawy proekologicznej. Co jednak w sytuacji, gdy opony nie nadają się już do ponownego użytku?
Z pewnością nie należy ich porzucać, składować, czy też palić. Nie wywoźmy starych opon do lasów i nie twórzmy z nich dzikich wysypisk. Zużyte ogumienie jest cennym surowcem wtórnym, który dzięki rozwijającym się technologiom recyklingu odpadów, znajduje coraz szersze zastosowanie.
Recykling opon
Na polskich drogach z roku na rok przybywa pojazdów, a więc zwiększa się liczba wprowadzonego do obiegu ogumienia. Tylko w 2019 roku do użytku doszło 345,9 ton opon, które w przyszłości będzie trzeba zutylizować. W 2021 roku liczba ta wzrosła do 354,7 ton. Taka ilość gumy jest zabójcza dla ekosystemów przyrodniczych.
Z upływem czasu ogumienie pozostawione w środowisku ulega defragmentacji. Toksyczne mikroplastiki zatruwają glebę, a następnie przenikają do wody. Są zagrożeniem dla zdrowia i życia, nie tylko zwierząt, ale także ludzi. Właśnie dlatego istotne jest wprowadzenie mechanizmów pozwalających na ich ponowne wykorzystanie. Konieczne są także akcje informacyjne, dzięki którym kierowcy dowiedzą się, gdzie utylizować opony, aby było to zgodne z prawem i korzystne dla środowiska.
Firmy wprowadzające ogumienie na polski rynek, w tym producenci i dystrybutorzy, są ustawowo zobowiązani do odzysku minimum 75% tonażu opon wprowadzonych do obiegu w roku ubiegłym, a 15% tej wartości musi zostać poddane recyklingowi materiałowemu. Jeżeli kryterium nie zostanie spełnione, firmy są zobligowane do zapłacenia tzw. opłaty produktowej, która zasila budżet Urzędu Marszałkowskiego.
Podmioty zajmujące się zbiórką oraz przekazywaniem ogumienia do recyklingu, działają na ściśle określonych warunkach, a co za tym idzie, także ponoszą odpowiedzialność prawną. Pamiętajmy, że w Polsce obowiązuje zakaz trzymania opon (również pociętych) na wysypiskach i w składach.
Gdzie wyrzucać opony
Wielu kierowców nadal nie wie, co zrobić ze starymi oponami. Tymczasem istnieje kilka możliwości. Można zostawić je w serwisie, w którym dokonujemy wymiany lub zawieźć do zakładu wulkanizacyjnego. Często punkty za taką usługę naliczają dodatkowe opłaty. Niestety nie ma przepisów, które regulowałyby kwestię kosztów takiej utylizacji.
Najrozsądniej jest oddać stare opony do Stacjonarnego Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (SPSZOK). Dla mieszkańców Częstochowy i okolic punkt ten został zlokalizowany przy Częstochowskim Przedsiębiorstwie Komunalnym w Sobuczynie (tzw. wysypisko śmieci) i jest czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 – 18:00 oraz w soboty w godzinach 10:00 – 15:00.
Warto pamiętać, że w danym roku kalendarzowym każdy może oddać 10 sztuk opon do SPSZOK.
Co dalej z oddanymi oponami?
Zużyte opony, które przekazaliśmy do recyklingu, mogą być wykorzystane na cztery sposoby: odzysk energetyczny, recykling materiałowy, bieżnikowanie, eksport.
W Polsce najczęściej opony są poddawane recyklingowi, którego celem jest odzysk energetyczny. Poddawane kontrolowanemu spalaniu ogumienie stanowi alternatywne źródło energii wykorzystywanej m.in. w cementowniach, co przy zastosowaniu odpowiednich technologii, pozwala na zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery. Nie jest to jednak rozwiązanie idealne. Cementownie w Europie generują do atmosfery bardzo duże ilości szkodliwego gazu. Prace nad bardziej efektywnym wykorzystaniem paliw, m.in. pochodzących z odpadów takich jak opony są wciąż prowadzone.
Najkorzystniejszą dla środowiska metodą utylizacji jest recykling materiałowy (recykling surowcowy). W uproszczeniu to przetworzenie jednego materiału na inny o podobnym lub zupełnie nowym zastosowaniu. Opony składają się z gumy (kauczuk naturalny i syntetyczny), elastomerów, sadzy, krzemionki, metalu, materiałów tekstylnych oraz innych związków naturalnych i chemicznych, dlatego opcji na ponowne ich przetworzenie jest wiele. Granulat gumowy jest półproduktem, który wykorzystuje się do produkcji m.in. mat gumowych, wykładzin gumowych i jako jedna z warstw podłoży do boisk. Znajduje też zastosowanie w transporcie, chociażby przy budowie nawierzchni asfaltowej. Dzięki dodatkowi gumy jest ona wytrzymalsza, poprawia przyczepność i skraca drogę hamowania, co zwiększa bezpieczeństwo.
Ze starych opon możemy sami stworzyć coś kreatywnego, np. huśtawki czy ozdobne elementy do ogrodu, jak np. donice.
Choć zużyta guma ma wiele zastosowań i oferuje niezliczone korzyści, jej popularność wciąż jest niska. Jeden z powodów to niewielka świadomość społeczna. Czas najwyższy to zmienić.
red.
* Materiał dofinansowany ze środków WFOŚiGW w Katowicach
** https://www.wfosigw.katowice.pl/
