Zmarł dziadek pani Elżbiety. Okazało się, że dziadek za życia sporządził testament i zapisał w nim swoje mieszkanie obcej osobie, pozbawiając tym samym spadku swojego syna – ojca pani Elżbiety. Niestety kilka miesięcy później zmarł również ojciec pani Elżbiety. Ona dziedziczy po ojcu razem ze swoją matką. W związku z zaistniałą sytuacją pani Elżbieta pyta, czy razem z matką mogą domagać się zachowku po dziadku od osoby, której dziadek w testamencie zapisał swoje mieszkanie i w jakiej wysokości zachowek im przysługuje?
Zgodnie z art. 1002 kodeksu cywilnego roszczenie o zapłatę zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.
Oznacza to, że zachowku po dziadku może domagać się pani Elżbieta, która jest wnuczką zmarłego – jego zstępną – i ona sama dziedziczyłaby po dziadku, gdyby jej ojciec nie żył w chwili śmierci dziadka. Ona sama byłaby również uprawniona do zachowku po swoim dziadku, gdyby jej ojciec nie żył w chwili smierci dziadka.
Zachowku nie może domagać się matka pani Elżbiety. Oczywiście dziedziczy ona po swoim zmarłym mężu, ale jako synowa nie jest osobą uprawnioną do dziedziczenia po swoim teściu i nie byłaby uprawniona do zachowku po nim.
Z roszczeniem może wystąpić zatem tylko pani Elżbieta – wnuczka zmarłego.
Wysokość zachowku to, zgodnie z art. 999 kodeksu cywilnego połowa lub dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Wysokość zachowku zależy zatem od osobistej sytuacji osoby uprawnionej. Wyższy zachowek przysługuje uprawnionym, którzy w chwili śmierci spadkodawcy są trwale niezdolni do pracy albo małoletni.
Ponieważ, gdyby nie testament, ojciec pani Elżbiety odziedziczyłby całe mieszkanie, to przysługujący pani Elżbiecie zachowek będzie stanowił połowę lub dwie trzecie wartości tego mieszkania. Przy czym z uwagi na fakt, że pani Elżbieta dziedziczy roszczenie o zachowek po swoim ojcu, to wysokość zachowku zależy nie od osobistej sytuacji pani Elżbiety, ale od sytuacji jej ojca w chwili śmierci dziadka. Należy zatem ustalić czy ojciec pani Elżbiety, w chwili śmierci dziadka, był osobą trwale niezdolną do pracy. Jeśli tak, to wartość zachowku będzie odpowiadać dwóm trzecim wartości mieszkania. Jeśli nie to wartość zachowku odpowiadać będzie połowie tej wartości.
Kancelaria Radcy Prawnego
Piotr Maślanka
al. Jana Pawła II 76/78/1
42-200 Częstochowa
tel. 34 324 36 19
kom. 509 905 053
