PORADY PRAWNE – marzec 2023Na wstępie odpowiedzmy na pytanie: czym jest testament? Zgodnie z art. 941 Kodeksu Cywilnego jest jedyną czynnością prawną, na mocy której można rozporządzić swym majątkiem na wypadek śmierci. Warto zaznaczyć, iż testament obejmuje rozporządzenie na wypadek śmierci tylko jednego spadkodawcy, bowiem nie ma możliwości sporządzania testamentów wspólnych, „zbiorowych”. Kodeks cywilny przewiduje kilka form sporządzenia testamentu, jednocześnie stwarzając dylemat, który z nich wybrać. Zdecydowanie najczęściej rozważania padają w odniesieniu do testamentów zwykłych, ponieważ testamenty szczególne można sporządzać tylko w szczególnych okolicznościach.
W tej sytuacji należy zadać sobie pytanie, która forma testamentu wypada najkorzystniej, jest dla mnie najbezpieczniejsza?
Czy mogę sporządzić testament samodzielnie czy konieczna jest pomoc profesjonalisty?
W praktyce prawnej najczęściej wybieranymi zwykłymi formami testamentu są:
* testament własnoręczny (holograficzny),
* testament notarialny.
Na który z nich się zdecydować i czym się różnią?
Testament własnoręczny (holograficzny) – jest najprostszą oraz najpowszechniejszą formą testamentu. Może zostać sporządzony przez testatora w całości pismem ręcznym, opatrzony przez niego datą oraz podpisany. Podpis spadkodawcy musi być zamieszczony pod treścią testamentu oraz składać się co najmniej z nazwiska spadkodawcy. Testator musi podpisać się osobiście, nikt nie może go w tym obowiązku zastąpić. Ważnym jest, aby podpis pochodził od testatora. Brak daty w pewnych okolicznościach nie wpływa na ważność testamentu. Jeśli brak daty nie wywołuje wątpliwości, co do zdolności spadkodawcy do testowania, treści testamentu czy wzajemnego stosunku kilku z nich. Jeżeli testament własnoręczny ulegnie zniszczeniu lub zaginie fakt sporządzenia testamentu oraz jego treść może ustalić Sąd w toku postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku na mocy wszelkich dostępnych dokumentów dowodowych.
Warto zaznaczyć, że testament holograficzny daje testatorowi maksymalną swobodę, co do odwołania jego treści czy co do jego zniszczenia.
Co istotne, testament własnoręczny nie może zostać sporządzony za pomocą maszyny do pisania czy komputera, bowiem jest to zaprzeczenie samej istocie sporządzania tego typu testamentu. Testament własnoręczny (holograficzny) jest dokumentem prywatnym. Sąd może powołać biegłego sądowego z zakresu pismoznawstwa, który przeprowadzi ekspertyzę grafologiczną, w przypadku wystąpienie wątpliwości co do autentyczności.
Spadkodawca może poczynić zmiany w treści już sporządzonego dokumentu, jednakże każda zmiana testatora, co do swej ważności, wymaga spełnienia dwóch podstawowych przesłanek. Istotnym jest wprowadzenie przez spadkodawcę zmian własnoręcznie oraz każda zmiana musi być opatrzona datą i podpisem testatora.
Warto zaznaczyć, iż nie będą w stanie sporządzić ważnego testamentu własnoręcznego osoby niewidome, głuche, nieme, głuchonieme oraz osoby nieumiejące pisać i czytać, a także nieznające języka polskiego.
Testament notarialny – kodeks cywilny nie wskazuje wymagań formalnych, jakim miałby odpowiadać testament notarialny. Art. 950 kodeksu cywilnego stanowi iż „Testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego”. Do tej formy testamentu zastosowanie znajdują przepisy Prawo o Notariacie, w zakresie jakim odnoszą się do aktu notarialnego. Na warunkach i w sposób wskazany w ustawie Prawo o Notariacie z formy testamentu notarialnego mogą skorzystać osoby głuche, niewidome, nieme lub głuchonieme, nierozumiejące lub niemogące czytać lub pisać, jak również nieznające języka polskiego.
Testament notarialny przybiera formę dokumentu urzędowego, dlatego jest uważany za najbezpieczniejszą formę testamentu. Ponadto na równi z innymi dokumentami publicznymi stanowi dowód tego co zostało w nim urzędowo zaświadczone.
Testament jest zawsze spisany w obecności notariusza co przemawia za tym, iż jego podważenie jest bardzo trudne. Spisanie testamentu w kancelarii notarialnej daje pewność, iż przyjęte zapisy są zgodne z prawem, a terminologia prawna została precyzyjnie zastosowana. Testament notarialny może zostać zarejestrowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów. Celem tego rejestru jest zminimalizowanie ryzyka, że testament pozostanie po śmierci spadkodawcy nieujawniony lub będzie odnaleziony z opóźnieniem.
Reasumując
Odpowiedź na pytanie, która forma testamentu jest „najkorzystniejsza” trzeba wskazać, iż odpowiedź ta należy do każdego z nas. Wybór formy testowania zależy głównie od naszych preferencji, które są często zróżnicowane.
Co istotne, testament własnoręczny i notarialny mają takie same znaczenie w świetle prawa. Należy podnieść, że wybór formy w żadnym stopniu nie ma wpływu na ważność testamentu.
***
autorzy tekstu:
radca prawny Mariusz Turek
tel. 663-316-047
Klaudia Marszałek
