“Na moim gruncie położona jest linia energetyczna, chyba średniego napięcia. Mimo, iż przebiega wzdłuż granicy działki znacznie ogranicza możliwość korzystania z niej. Zwracałem się do właściciela linii o usunięcie jej, ale odprawili mnie z kwitkiem. Nie godził się też na wypłatę jakiekolwiek rekompensaty za położoną linię. Stanisław
Sytuacja z jaką Pan ma do czynienia jest częstą sytuacją właścicieli nieruchomości, na których usadowione są linie energetyczne lub inne linie i urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej. Urządzenia te zgodnie z art. 49 § 1 k.c. stanowią własność przedsiębiorstwa. Do niedawna właścicielowi nieruchomości przysługiwało tylko jedynie odszkodowanie na zasadach ogólnych z tytułu odpowiedzialności za czyny niedozwolone (art. 415 k.c.), co powodowało konieczność wykazania bezprawności budowy. W większości przypadków linie były budowane legalnie, na podstawie stosownych pozwoleń administracyjnych, choć niekoniecznie we wszystkich przypadkach za zgodą właścicieli nieruchomości. Właścicielom nieruchomości z reguły wypłacano symboliczne odszkodowania, lecz poza tym nie przysługiwały im szersze uprawnienia.
Sytuacja znacznie zmieniła się po wprowadzeniu w 2008 r. do Kodeksu cywilnego służebności przesyłu. Stosownie do art. 3051 k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia do przesyłania płynów, pary, gazu lub energii elektrycznej, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Służebność taką można zawrzeć w drodze umowy między przedsiębiorcą a właścicielem nieruchomości lub na mocy orzeczenia sądu. Zasadą jest, że ustanowienie służebności jest odpłatne. Może Pan zatem domagać się ustanowienia służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 3052 k.c.). Ważne jest, że wynagrodzenie za ustanowienie służebności należne jest niezależnie od tego, czy dana linia energetyczna (gazowa etc.) została wybudowana zgodnie z przepisami, czy też nie. Przepis art. 3052 § 2 k.c. nie uzależnia wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu od dobrej czy złej woli, winy lub jej braku, czy też legalności działania przedsiębiorcy. W przypadku odmowy ustanowienia służebności przesyłu w drodze umowy za odpowiednim wynagrodzeniem, należy wnieść do sądu wniosek z odpowiednim żądaniem. Wysokość wynagrodzenia uzależniona będzie od wielkości zajmowanego pasa gruntu i wartości nieruchomości. Oczywistym jest, że większe wynagrodzenie należeć się będzie w przypadku nieruchomości budowlanych położonych w miastach, niż w przypadku wiejskich nieruchomości rolnych. Zasądzane wynagrodzenia są jednak zawsze znaczne.
Ponadto właścicielowi przysługuje także odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorcę – właściciela linii. Roszczenie takie można oprzeć zarówno na przepisach o wynagrodzeniu dla właściciela za korzystanie z nieruchomości przez posiadacza służebności w złej wierze (art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. w zw. z art. 352 § 1 i 2 k.c.). Można też je oprzeć na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 409 i n. k.c.). W obu przypadkach można domagać się wynagrodzenia za okres 10 lat wstecz.
W ciągu ostatnich kilku lat od momentu wprowadzenia do Kodeksu cywilnego służebności przesyłu, nastąpił ogromny wzrost spraw związanych z ustanowieniem służebności oraz odpowiednimi roszczeniami z tego tytułu. Pojawiło się wiele zagadnień spornych a orzecznictwo nadal się kształtuje. Mimo tego sądy zwykle zasądzają znaczne wynagrodzenia, które rzadko są niższe niż kilka tysięcy złotych (w nawet niewielkich nieruchomości rolnych), a nawet w przypadku nieruchomości budowlanych, sięgają wielkości kilkudziesięciu, kilkuset tysięcy złotych, czasami dochodząc nawet do miliona.
Adw. Tomasz Płachtej”
Tomasz Płachtej
t.plachtej@gmail.com
tel. 792 371 035
