Cykl „Ścieżką ku przyrodzie” trwający cały 2010 rok, niestety dobiegł już końca. Jego przeprowadzenie możliwe było dzięki finansowemu wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Wspólnie realizowaliśmy misję zaspokajania informacyjnych potrzeb mieszkańców subregionu częstochowskiego, uczestnicząc w rozwiązywaniu problemów związanych z ochroną środowiska na poziomie lokalnym i regionalnym, a także ponadregionalnym.
W podsumowaniu przypomnijmy w skrócie tematy, które towarzyszyły naszym Czytelnikom przez ostatnie 12 miesięcy, a których zadaniem była przede wszystkim edukacja ekologiczna mieszkańców subregionu częstochowskiego.
Odpady – gospodarowanie i segregacja
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach jest jedną z ważniejszych instytucji, wspierających finansowanie usuwania azbestu z dachów i elewacji budynków oraz jego utylizacji w regionie częstochowskim. Ta niezwykle cenna inicjatywa dotyczyła między innymi obiektów użyteczności publicznej oraz możliwości uzyskania pożyczek bądź dotacji przez osoby prywatne. Przykładem sprawnie prowadzonej akcji usuwania azbestu jest Przedsiębiorstwo Materiałów Izolacji Budowlanej „IZOLACJA” w Ogrodzieńcu. Rozbiórka dotyczy 18 budowli, usunięcia powstałych odpadów oraz likwidacji zagrożeń powodowanych zdeponowanymi odpadami zawierającymi azbest. Całość kosztów eliminacji zagrożenia wynosi 35 mln zł, z czego WFOŚiGW w Katowicach przeznaczył 7 mln zł w formie dotacji, a pozostałe 28 mln zł pochodzi ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Statystyczny Polak wytwarza przez cały rok 400 kg odpadów komunalnych, częstochowianin o 24 kg więcej. Ta przerażająca statystyka mówi przede wszystkim o braku świadomości społecznej. Zacznijmy od nauki o kolorach Istnieje 6 kolorów pojemników, do których wrzucać powinniśmy nasze śmieci: czerwony – plastik, szkło, papier, metal – gdy nie ma innych pojemników, niebieski – opakowania papierowe, biały – szkło bezbarwne, zielony – szkło kolorowe, żółty – metale i tworzywa sztuczne, brązowy – liście, gałęzie, skoszona trawa. Do pojemników nie wolno wrzucać odpadów niebezpiecznych – smary, oleje, środki chemiczne, środki ochrony roślin, sprzęt elektroniczny (AGD/RTV) świetlówki i baterie, przeterminowane lekarstwa oraz termometry rtęciowe.
Kto pomaga ekologii? Dobra energia
W 2009 roku Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach udzielił dotacji na łączna sumę 50 mln zł, a forma pożyczek osiągnęła kwotę blisko 250 mln zł. Sporą część środków finansowych przeznaczono na działania zmierzające do oszczędzania energii oraz na nowoczesne, efektywne i przyjazne środowisku układy technologiczne – przesyłu i użytkowania energii. W ramach tych działań mieści się termomodernizacja – wymiana źródeł ciepła, ocieplenie przegród i stropów, wymiana stolarki okiennej. Wspierane są także inwestycje z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii (OŻE), w tym inwestycje solarne, pompy ciepła i kotły na biomasę. Przykładowe i bardzo istotne dla naszego regionu inwestycje, dzięki środkom WFOŚiGW w Katowicach, wykonane zostały na terenie powiatu kłobuckiego. Sfinansowano m. in. termomodernizacje kliku ważnych dla Kłobucka obiektów: szpitala, Domu Dziecka, Zespołu Szkół nr 1 i nr 3 oraz Komendy Powiatowej Straży Pożarnej w Kłobucku.
Najwyższy czas poznać… nasze słabości
Problem zanieczyszczania środowiska istnieje na całym świecie i niestety powiat częstochowski nie jest tu wyjątkiem. Parkitka (ul. Bialska, ul. Poleska), Centrum (al. Wolności, ul. Pułaskiego), Wyczerpy, Stradom, Raków, Zawodzie… we wszystkich dzielnicach w całej Częstochowie istnieje co najmniej kilka ulic, przy których spotkać można nielegalne, dzikie wysypiska śmieci. Również w okolicznych gminach powiatu częstochowskiego istnieje taki problem. Przykładem może być gmina Mykanów. Na tzw. „Górce” w Kokawie, wśród pól, nieużytków i starych wyrobisk pełno odpadów z pobliskich szklarni – fragmentów roślin, opakowań szklanych i plastikowych oraz niezużytych nawozów i chemikaliów. Pozostawianie opakowań w miejscach do tego nie przeznaczonych ma negatywne skutki dla środowiska – popularna „zrywka” rozkłada się ponad 100 lat, aluminiowa puszka prawie 200, szkło to już 4.000 lat rozkładu.
Dla rezerwatu rezerwuj czas
Parki krajobrazowe województwa śląskiego
Jednym z parków leżących na terenie województwa śląskiego jest Park Krajobrazowy Lasu Nad Górą Liswartą. Powstał w 1998 roku w dolinie górnego biegu rzeki Liswarty na terenie Lasów Lublinieckich. Pod ochroną znajdują się kompleksy leśne oraz łąki śródleśne ze szczególnym uwzględnieniem roślin chronionych, w tym: kruszczyk szerokolistny, liczydło górskie, lilia złoto głów. Kolejny ważny dla naszego terenu park, to Park Krajobrazowy Orlich Gniazd, leżący na terenie województwa śląskiego i małopolskiego. Teren parku rozciąga się od Częstochowy po Olkusz i Dąbrowę Górniczą. Podlega on pod Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych.
Wśród chronionej fauny i flory znajdują się: warzucha polska, przytulia krakowska, buczyna storczykowa oraz tchórz zwyczajny, wydra europejska, krogulec, dudek.
Zobacz i podziwiaj – Cywilizacja kontra natura
Każda ingerencja człowieka w środowisko naturalne, niestety narusza je, chodź nie każda czyni to w równym stopniu. Według przyrodników zagrożeniem dla egzystencji przyrody jest intensywny rozwój gospodarki. Twierdzą oni też, że gatunki fauny i flory nie giną dlatego, że są zabijane bezpośrednio przez człowieka. Największy problem stanowi ograniczanie naturalnych siedlisk dla żyjących w nich istot. Wiele gatunków nie jest zdolnych przetrwać w przekształconym krajobrazie, a zniszczone ekosystemy nie odtwarzają się w pełni, nawet wówczas gdy człowiek zaniecha negatywnych działań wobec środowiska. Najczęściej wymieraniu ulegają gatunki rzadkie, mające szczególne wymagania co do warunków środowiskowych. Bez umiejętności wypośrodkowania naszych sprzecznych czasami potrzeb, słabsze gatunki – poza człowiekiem, mogą podzielić los gatunków, których już nie ma.
Wartą dookoła świata
Rzeka WARTA
Warta jest jedną z ważniejszych rzek naszego regionu. Przepływająca przez Częstochowę – w jej centrum jest uregulowana i ujarzmiona, zaś na wschodzie miasta ulega przemianie w piękną i dziką rzekę. Od dzielnicy Aniołów, poprzez Mirów i dalej w kierunku Mstowa tworzy niezwykle ciekawy przyrodniczo i krajobrazowo odcinek doliny, płynąc wśród wapiennych wzgórz tworzy naturalną granicę, pomiędzy Wyżyną Wieluńską, a Wyżyną Częstochowską. Warta sprzyja powstawaniu wyjątkowych na skale europejską ekosystemów – biocenoz wodnych Warty i starorzeczy, szuwarów i zespołów łąkowych trasy zalewowej, naturalnych gruntów i sztucznych nasadzeń sosnowo – modrzewiowych, zespołów śródpolnych. Rzeka to także życie dla zwierząt. W Warcie spotkać można pstrąga potokowego, są tez płocie, kiełbie, okonie, szczupaki, leszcze, jazie i klenie, na które poluje także tu obecna wydra. Nad częstochowską Wartą nie brakuje śladów działalności bobrów, miejsc lęgowych – kokoszki wodnej, cyraneczki, łabędzi niemych i krzykliwych.
I Ty chroń gatunki chronione
Jesteśmy w tej szczęśliwej sytuacji, że nie brakuje na naszym terenie pięknych krajobrazowo miejsc, które oprócz walorów estetycznych są domem dla będących pod ochroną gatunków fauny i flory. Wypada jednak – wręcz należy – nieustannie zwracać uwagę na konieczność ochrony ginących gatunków dla ratowania bogactwa naturalnego naszego regionu.
Lilia złotogłów – to bylina z rodziny liliowatych, o sztywnej łodydze, podłużnych liściach i barwnych kwiatach, które zapachem przyciągają owady. W Polsce jest rośliną bardzo rzadką.
Puszczyk – to średnich rozmiarów ptak z rodziny sów. Może mieć różne ubarwienie – od szarego po brąz. Żywi się myszami, szczurami i innymi gryzoniami leśnymi. Musi też mieć stały dostęp do dziuplastych drzew, gdyż w przeciwnym wypadku nie będzie się rozmnażać. Jest pod ochroną.
Zanieczyszczenia oraz inwestycje w środowisko
Częstochowa posiada kilka ujęć wody. Główne to Wierzchowisko, ??obodno, Mirów, Olsztyn oraz szereg ujęć pomocniczych. Tak naprawdę przeciętny częstochowianin nie wnika skąd woda pochodzi – ważne, że jest w kranie. Zakładem odpowiedzialnym za dostarczanie jej jest Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Okręgu Częstochowskiego SA. Przydatność wody do spożycia jest badana w oparciu o skład fizykochemiczny i bakteriologiczny. Na podstawie normy sanitarnej określa się jakość wody, by była bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, zwierząt i roślin. Nie może zawierać mikroorganizmów chorobotwórczych, pasożytów, ani substancji chemicznych w przekraczalnej ilości. Przed dostarczeniem jej do naszych kranów, poddaje się ją dezynfekcji – dla większego bezpieczeństwa. Mirów i Wierzchowisko wykorzystuje w tym celu ozon, a pozostałe ujęcia chlor. Skoro o wodzie mowa to tematem blisko pokrewnym jest kanalizacja. Gospodarka wodno – ściekowa stanowi poważny problem dla większości gmin województwa śląskiego. Brak wystarczająco rozbudowanej sieci kanalizacyjnej popycha mieszkańców peryferyjnych miejskich dzielnic oraz wsi do gromadzenia płynnych nieczystości w zbiornikach zlokalizowanych na terenie własnych posesji. To z kolei, wpływa na zwiększenie zanieczyszczeń gleb oraz wód powierzchniowych. Niezbędne są więc inwestycje kanalizacyjne. Ze skutecznym wsparciem w takich sytuacjach przychodzi Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, rozdysponowując między jednostki samorządowe środki z Funduszu Spójności. W samym 2009 roku WFOŚiGW w Katowicach zawarł umowy na kwotę 183 mln zł, a kwota dofinansowania ze środków Funduszu Spójności to aż 116 mln.
