WFOŚiGW w KatowicachRolnicy, jak mało która grupa społeczna, skorzystali na obecności Polski w Unii Europejskiej. Polskie rolnictwo sprzed piętnastu lat, a to obecne, to niebo a ziemia. Wystarczy przytoczyć liczby – w ciągu dekady obecności naszego kraju w UE, nasi rolnicy otrzymali blisko 100 mld zł dopłat. Z danych Eurostatu (Europejski Urząd Statystyczny) wynika, że tylko od 2005 do 2011 roku dochód polskich rolników wzrósł o 45 procent. Jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi tego sektora gospodarki jest rolnictwo ekologiczne.
Rolnictwo ekologiczne, czyli jakie?
Ekorolnictwo to alternatywny dla rolnictwa konwencjonalnego system gospodarowania. Oparty jest na wykorzystaniu naturalnych procesów zachodzących w gospodarstwie rolnym i na stosowaniu środków nieprzetworzonych technologicznie. To prowadzi do wyprodukowania żywności ekologicznej – czyli tego co jest głównym celem ekorolnictwa.
Rolnictwo ekologiczne zajmuje na świecie powierzchnię 71,3 mln ha, a obecnie 1,8 mln gospodarstw rolnych produkuje eko żywność. Tylko w Europie powierzchnia upraw ekologicznych w okresie od 1993 roku wzrosła dziesięciokrotnie. Nie są zatem pustym sloganem tezy mówiące o tym, że rolnictwo ekologiczne to najbardziej dynamicznie rozwijający się sektor produkcji rolniczej.
A jak ekorolnictwo ma się w Polsce? W naszym kraju ta branża też rozwija się dynamicznie. Jeszcze w 2002 roku udział rolnictwa ekologicznego w całkowitej powierzchni upraw rolnych wynosił raptem 0,3%, a obecnie jest to już 3,9%. Korzystnie wypadamy na tle całej UE, gdzie przeciętnie ten wskaźnik wynosi 2,2%. Dane Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) pokazują, że suma powierzchni ekologicznych w Polsce rośnie rok rocznie i w 2013 r. wyniosła już 669 969 ha. Dla zobrazowania sytuacji dodajmy, że w 2003 r. eko obszarów było zaledwie 64 236 ha. Zauważalny jest też wzrost liczby gospodarstw ekologicznych. Na koniec 2013 r. eko produkcją zajmowało się ponad 27 tysięcy polskich gospodarstw, podczas gdy dziesięć lat wcześniej niewiele ponad 2 tysiące (dane IJHARS). Polska plasuje się na trzecim miejscu wśród krajów UE pod względem liczby gospodarstw ekologicznych. Wyprzedzają nas tylko Włosi i Hiszpanie, a za nami są takie tuzy rolnictwa, jak Francja czy Niemcy (dane Eurostatu z 2012 r.).
Diabeł tkwi w szczegółach
Skoro jest tak dobrze, to dlaczego jest tak źle? – rzekłby zapewne niejeden polski rolnik zajmujący się produkcją ekologiczną. Jednym z problemów jest zapewne to, że w Polsce rynek żywności ekologicznej jest relatywne mały. Choć jest duża liczba i powierzchnia gospodarstw ekologicznych, to nie zawsze przekłada się to na wielkość produkcji. Mamy też stanowczo zbyt mało przetwórni ekologicznych. Na jednego przetwórcę przypada u nas 70 gospodarstw ekologicznych.
Polska fatalnie wypada też w statystykach konsumpcji żywności ekologicznej. Z raportu The World of Organic Agriculture wynika, że rocznie na eko żywność przeciętny Polak wydaje… 3 euro, podczas gdy liderzy tej klasyfikacji – Szwajcarzy – średnio 177 euro. Z pewnością te statystyki byłyby bardziej korzystne, gdyby eko żywność była bardziej przystępna cenowo dla „polskich kieszeni”. Z każdym rokiem powinno być jednak coraz lepiej. Można tak domniemać na podstawie badań przeprowadzonych przez TNS Polska, z których wynika, że 30% polskich konsumentów kupuje żywność ekologiczną.
Aż 80% polskich produktów ekologicznych jest eksportowanych za granicę, głównie do USA i krajów Europy Zachodniej. Tym bardziej zastanawiające jest też to, że półkach polskich eko sklepów dominują produkty… zagraniczne. Sklepów specjalizujących się w sprzedaży żywności ekologicznej też jest stosunkowo niewiele. Jak wynika z danych udostępnianych przez hurtownie i dystrybutorów, działa u nas około 500 takich sklepów, a największym rynkiem eko żywności jest Warszawa.
Jaka jest przyszłość ekorolnictwa?
699 961 515 euro (w tym 445 373 661 euro ze środków unijnych) – na takie wsparcie będą mogli liczyć rolnicy ekologiczni w nowej perspektywie finansowej PROW na lata 2014-2020. Wsparcie obejmie płatności w okresie przekształcenia gospodarstwa konwencjonalnego na gospodarstwo ekologiczne i płatności na utrzymanie rolnictwa ekologicznego. W ramach obu tych projektów przygotowano 18 pakietów upraw, na które można otrzymać dotacje.
Rolnicy wciąż mogą składać wnioski o przyznanie płatności na rok 2015. Termin został przedłużony do 15 czerwca. Złożenie wniosku po tym dniu będzie skutkowało pomniejszeniem kwoty płatności o 1% za każdy dzień roboczy opóźnienia. Zatem ostateczny termin składania wniosków upłynie 10 lipca 2015 r.
Czy warto posiadać gospodarstwo ekologiczne? Na to pytanie każdy rolnik musi odpowiedzieć sobie sam. Nie ulega jednak wątpliwości, że jest to jedna z najbardziej dynamicznie rozwijających się gałęzi tego sektora gospodarki, zarówno w skali całego świata, jak i naszego kraju. W Polsce w przekroju ostatnich dziesięciu lat, zarówno liczba, jak i powierzchnia gospodarstw ekologicznych, zwiększyła się dziesięciokrotnie. Ekorolnictwo to już nie skansen i zacofanie, tylko wyznacznik nowoczesnego rolnictwa.
„Dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach”.
“Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach”.
