Zgodnie z prawem bankowym posiadacz rachunku oszczędnościowego, oszczędnościowo-rozliczeniowego lub terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie po swojej śmierci wypłaty wskazanym przez siebie osobom określonej kwoty pieniężnej.
Polski ustawodawca ograniczył krąg osób do małżonka, wstępnych, zstępnych lub rodzeństwa. Taka dyspozycja na wypadek śmierci, zwana zapisem bankowym, stanowi odrębną regulację od ogólnych zasad dziedziczenia wynikających z prawa spadkowego. Podkreśla to w szczególności zapis ust. 5 art. 65 Ustawy prawo bankowe stanowiący, iż kwota wypłacona zgodnie z zapisem nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Zapis bankowy pozwala na dokonanie uprzywilejowania kogoś z bliskich spośród pozostałych spadkobierców i obdarowanie np. wnuczki, która za życia rodziców nie dziedziczy ustawowo po dziadkach.
Jednak dyspozycja wkładem na wypadek śmierci obwarowana jest formalnymi wymogami. Przede wszystkim dokonanie takiego polecenia powinno nastąpić przy zachowaniu formy pisemnej. Taki zapis jest jednostronną czynnością prawną, co oznacza, że postanowienia w nim zawarte zostaną zrealizowane dopiero po śmierci posiadacza rachunku. Wskazane w zapisie prawa majątkowe posiadacza rachunku przechodzą z chwilą jego śmierci na rzecz osoby wskazanej w zapisie, niezależnie od faktu, czy ten zapisobierca jest powołany do dziedziczenia z mocy testamentu lub dziedziczy na zasadach ustawowych. Ustanowienie zapisu nie wpływa w żaden sposób na możliwość dysponowania środkami na rachunku przez jego posiadacza.
Kolejnym ważnym elementem zapisu bankowego jest określona przez ustawodawcę jego maksymalna wartość. Stanowi ona dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Co istotne, dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może być przez posiadacza rachunku w dowolnym czasie odwołana lub zmieniona, ale z zastrzeżeniem, iż należy dokonać tej czynności w formie pisemnej. Ustanowienie takiego zapisu nie jest uzależnione od zgody banku, który nie może sprzeciwić się woli posiadacza rachunku w tym zakresie.
Zapisów ustanowionych przez posiadacza rachunku może być kilka i mogą dotyczyć różnych osób. Nie ma ograniczeń co do liczby tego rodzaju poleceń, jednakże należy mieć na uwadze, iż łączna wartość nie może przekroczyć maksymalnej wartości określonej przez prawo bankowe, o której była mowa w akapicie powyżej. Maksymalna kwota obejmuje więc wszystkie zapisy ustanowione przez jednego posiadacza. Dlatego możliwa jest zarówno sytuacja, w której jeden zapis wyczerpuje maksymalną kwotę limitu ustawowego, jak i kilka zapisów o mniejszej wartości w sumie mieszczących się w ww. limicie.
Pamiętać jednak należy, iż w pierwszej kolejności w sytuacji śmierci posiadacza rachunków oszczędnościowych bank ma obowiązek wypłaty z tych rachunków kwoty wydatkowanej na koszty pogrzebu osobie, która przedstawi rachunki stwierdzające wysokość wydatków, ale w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku. Kwota ta również nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku.
