Niezbędnik świadomego członka spółdzielni (część 5)

* Często nie korzystamy z przysługujących nam praw z czystej niewiedzy. Trudno się temu dziwić, gdyż w wielu aktach prawnych nie brak określeń, które – szczególnie dla laika – mają zupełnie inne znaczenie, niż się na pozór wydaje.* Jakie mamy prawa? Jak z nich korzystać? * Czy zdajemy sobie sprawę, jakie z przysługujących nam praw wynikają dla nas ograniczenia?* Akademia Obywatelska to przewodnik po meandrach prawa, kruczkach i pułapkach przepisów.* Akademia Obywatelska to kompendium wiedzy o prawach i ograniczeniach z nich wynikających.

Ponieważ Nasi Czytelnicy wciąż zgłaszają potrzebę poszerzenia wiedzy w zakresie praw, przysługujących członkom spółdzielni mieszkaniowych – kontynuujemy zapoczątkowany w ubiegłym roku cykl artykułów, mających na celu omówienie zasad funkcjonowania tej szczególnej formy prawnej, jaką jest każda spółdzielnia, także spółdzielnia mieszkaniowa.
Bo przecież, wbrew malkontentom, nie jest tak, że spółdzielnia to „państwo w państwie”, że jej zarząd i prezes mogą decydować za nas i wbrew naszej woli. 
Jest w Polsce prawo i zanim zaczniemy utyskiwać, musimy najpierw zrozumieć, jak to wszystko funkcjonuje, co z czego wynika i co kto może, a czego nikomu nie wolno.

Jak członkowie mogą odwołać prezesa i Zarząd spółdzielni?

Zależnie od postanowień statutu konkretnej spółdzielni, prezesa i pozostałych członków Zarządu powołuje i może odwołać Rada Nadzorcza lub Walne Zgromadzenie. 
Jeżeli to prawo należy do Walnego Zgromadzenia, to warto wiedzieć, że choć z reguły termin zwołania Walnego Zgromadzenia oraz porządek jego obrad ogłasza Zarząd, to także członkowie spółdzielni mogą zażądać jego zwołania. 
Żądanie zwołania Walnego Zgromadzenia może zgłosić, zgodnie z prawem spółdzielczym, 1/10 członków spółdzielni, jeżeli statut nie określa innej liczby uprawnionych. Należy pamiętać, że zgodnie z prawem Walne Zgromadzenie może podejmować decyzje tylko w sprawach zawartych w porządku obrad. Dlatego trzeba do wniosku o zwołanie zgromadzenia załączyć porządek obrad zawierający odwołanie Zarządu (lub jednego z jego członków) i powołanie nowego. 
Komu zgłosić żądanie?
Żądanie zwołania Walnego Zgromadzenia trzeba zgłosić Zarządowi. Jeżeli jednak Zarząd nie zwoła Walnego Zgromadzenia, to można z tym żądaniem zwrócić się do Rady Nadzorczej, albo do Krajowej Rady Spółdzielczej lub do spółdzielczego związku rewizyjnego, do którego spółdzielnia należy. Krajowa Rada oraz związki rewizyjne mają prawo w takim przypadku zwołać Walne na koszt spółdzielni.

Ważność i treść uchwały o odwołaniu

Uchwałę uważa się za podjętą, jeżeli była poddana pod głosowanie wszystkich części Walnego Zgromadzenia, a za uchwałą głosowała wymagana w statucie większość ogólnej liczby członków uczestniczących w Walnym Zgromadzeniu. Czyli za odwołaniem Zarządu musi być (w głosowaniu tajnym) więcej niż połowa głosów, licząc także głosy  wstrzymujące się. 
Jeżeli na tym samym zgromadzeniu nie wybiera się nowego Zarządu, to uchwała odwołująca cały skład Zarządu powinna przewidywać, iż dotychczasowy Zarząd będzie pełnić swoją funkcję do chwili wyboru nowych władz.

Niezapowiedziane odwołanie Zarządu jest również możliwe

Warto wiedzieć, że jest jeszcze pewien haczyk, zawarty w prawie spółdzielczym. Otóż, mimo iż Walne Zgromadzenie teoretycznie nie może wyjść poza ustalony wcześniej porządek obrad, to Zarząd może zostać odwołany także poza owym porządkiem – w jednym przypadku. 
Taka sytuacja występuje, gdy Zarząd lub któryś z jego członków nie uzyska absolutorium. Prawo pozwala, aby głosowanie nad udzieleniem absolutorium zostało przeprowadzone przy okazji zatwierdzania rocznego bilansu spółdzielni, nawet bez zawarcia sprawy absolutorium w porządku obrad. O udzieleniu lub nie udzieleniu absolutorium każdemu z cłonków Zarządu głosuje się oddzielnie. Jeżeli członkowie Zarządu absolutorium nie uzyskali, to Walne może natychmiast przystąpić do głosowania nad ich odwołaniem.

Rozwiązanie stosunku pracy z prezesem i innymi członkami Zarządu spółdzielni

Zupełnie oddzielną sprawą jest zwolnienie członków Zarządu z pracy. Trzeba pamiętać, że ich odwołanie z funkcji w Zarządzie nie powoduje rozwiązania stosunku pracy. Jest wystarczającym powodem wypowiedzenia umowy o pracę, ale tego wypowiedzenia nie zastępuje. 
Rozwiązanie umowy o pracę należy do organu, który zgodnie ze statutem w imieniu spółdzielni nawiązuje z członkami Zarządu stosunek pracy. Jest to z reguły Rada Nadzorcza, choć może być także tak, że zawieraniem umów o pracę  z członkami Zarządu zajmuje się pełnomocnik Walnego Zgromadzenia – ale tylko, jeżeli statut taką możliwość dopuszcza, nie zastrzegając tego do kompetencji Rady Nadzorczej. 

Artykuł 35 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze

§ 1. Organami spółdzielni są:
1) walne zgromadzenie;
2) rada nadzorcza, zwana dalej „radą”;
3) zarząd;
4) w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie jest zastąpione przez zebranie przedstawicieli – zebrania grup członkowskich (art. 59).
§ 2. Wybory do organów spółdzielni, o których mowa w paragrafie poprzedzającym, dokonywane są w głosowaniu tajnym spośród nieograniczonej liczby kandydatów. Odwołanie członka organu następuje także w głosowaniu tajnym.

Artykuł 49 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze

§ 4. Walne zgromadzenie może odwołać tych członków zarządu, którym nie udzieliło absolutorium (art. 38 § 1 pkt 2), niezależnie od tego, który organ stosownie do postanowień statutu wybiera członków zarządu. W tym wypadku nie stosuje się przepisu art. 41 § 1.

(cdn.)