Z historii górnictwa rud żelazaNa co dzień rzetelnie pracowali w górnictwie. Ale potrafili się też bawić. Choć władze przesądziły losy kopalń, wiele zostało po ich młodzieńczym zapale – tam, gdzie pokopalniane hałdy znaczą dziś ich życia szlak.
Kadra organizacji młodzieżowej stale się dokształcała
Organizacja zakładowa Związku Młodzieży Socjalistycznej (ZMS) przy przedsiębiorstwie KRŻ „Dźbów” w Dźbowie była zrzeszona w kołach, które funkcjonowały przy poszczególnych kopalniach rudy żelaza: „Barbara”, „Kuźnica”, „Maria”, „Franciszek”, „Jerzy”, „Malice”, oddziale „Prefabrykaty” oraz przy „Dyrekcji” przedsiębiorstwa.
Zarząd Zakładowy ZMS, był także, w ramach Komitetu Powiatowego ZMS, organizatorem i opiekunem organizacji ZMS w Zasadniczej Szkole Przyzakładowej i Liceum Ogólnokształcącym w Dźbowie.
ZMS w KRŻ „Dźbów” do 1968 roku przewodził Mieczysław Mazur, elektryk po zasadniczej szkole zawodowej, który jako 22-latek w 1961 roku powrócił do macierzystego przedsiębiorstwa z wojska, gdzie był przewodniczącym Koła Młodzieży Wojskowej.
Mieczysław Mazur na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych systemem wieczorowym ukończył technikum, a następnie uzyskał dyplom inżyniera elektryka na Politechnice Częstochowskiej. Został wiceprzewodniczącym Zarządu Powiatowego ZMS ds. ekonomicznych oraz powiatowej Komisji Rewizyjnej w Częstochowie.
Od 1969 roku przewodnictwo organizacji ZMS w KRŻ „Dźbów’ przejął po Mazurze 24-letni Eugeniusz Marchewka, technik górnik dyspozytor ruchu przedsiębiorstwa, który już w 1966 roku był przewodniczącym Koła ZMS przy „Dyrekcji” oraz wiceprzewodniczącym Zarządu Zakładowego ds. organizacyjnych i głównym organizatorem powyżej ruchu sportowego i turystycznego pracowników przedsiębiorstwa. Został także wybrany na dwuletnie kadencje wiceprzewodniczącym ds. propagandy, następnie przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Zarządu powiatowego w Częstochowie. Od 1972 toku był pracownikiem politycznym Komitetu Powiatowego PZPR, następnie od 1975 do końca 1989 roku pracował w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Częstochowie. W latach 1976-1979 był słuchaczem WSNS przy KC PZPR, a w 1980 roku zaocznie uzyskał dyplom magistra politologa.
Organizowali wycieczki, rajdy, obozy…
W posiadaniu górniczego przedsiębiorstwa w Dźbowie był znaczny tabor samochodowy, służący do dowozu dużej części 5-tysięcznej załogi pracowniczej. Sprzyjało to rozwojowi działalności turystyczno-krajoznawczej i wypoczynkowej. Na przykład dla zakładowej młodzieży zorganizowano dzięki temu dwutygodniowy obóz wędrowny w Sudetach.
Kilku członków ZMS, m.in. Eugeniusz Marchewka i Barbara Witkowska, ukończyło kurs organizatora turystyki w PTTK w Częstochowie. Z ich zaangażowaniem Zarząd Zakładowy ZMS zorganizował szereg wycieczek po kraju m.in. w Bieszczady, do Łańcuta, Sandomierza, dwukrotnie do Zakopanego, Krakowa, Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie, Warszawy, Rept Śląskich (Sztolni Czarnego Pstrąga).
Przy udziale Zarządu Powiatowego ZMS (któremu przewodzili Piotr Nocuń i Stanisław Górniak) we współpracy z Zarządem Okręgu Zawodowego Górników Częstochowie oraz oddziałem PTTK Rud Żelaza zorganizowano w lipcu 1969 roku wycieczkę statkiem po Wiśle Warszawa – Gdańsk – Warszawa, a z okazji XXV lat PRL w 1970 roku I Pieszy Rajd Górników Rud w Szczyrku, ze wspinaniem się na Szyndzielnię i Klimczok oraz II Rajd Pieszy po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej od Olsztyna, zakończony ogniskiem w Niegowie.
Zorganizowano też wycieczkę autobusową po Jurze dla ponad 30-osobowej grupy aktywu młodzieżowego z województwa rzeszowskiego przybyłej do przedsiębiorstwa na zaproszenie Zarządu Zakładowego ZMS.
Członkowie ZMS za niewielką odpłatnością brali udział w dwutygodniowych obozach wypoczynkowo-szkoleniowych organizowanych przez ZW ZMS w Lubniewicach koło Gorzowa Wielkopolskiego, Wilkasach na Mazurach oraz Wisełce nad Bałtykiem.
…na imprezy sportowe…
Na indywidualne jednodniowe mistrzostwa świata na żużlu w 1969 r. (gdzie Paweł Waloszek zdobył srebrny medal, a Antoni Woryna brązowy) kilkoma autobusami do Wrocławia pojechało 250 pracowników. Pracownicy przedsiębiorstwa byli też na meczach „Górnika” Zabrze z Manchesterem City, Romą oraz na meczu Polska-Holandia w Chorzowie. Organizatorem tych wyjazdów był Zarząd Zakładowy ZMS.
Inicjatywy te miały wspólny mianownik. Chodziło o to, żeby działanie organizacji było faktycznie działaniem. Żeby było w miarę konkretne i żeby organizacja dysponowała, spośród instrumentów jakimi się posługuje, nie tylko pogadanką na zebraniu, ale możliwością podejmowania pewnych praktycznych spraw. Słabością krajowego ZMS był jednak brak długofalowego, metodycznego działania wychowawczego. Chociaż bardzo wartościową próbą była Wieczorowa Szkoła Aktywu w ZZ ZMS jako system samokształcenia. Ale kończyło się to na omawianiu bieżących spraw, mało interesujących pogadankach a najczęściej spotkaniami koleżeńskimi.
Aktyw ZMS był stałym źródłem dopływu młodych członków do partii. Każdego roku wielu członkom macierzyste koła udzielały rekomendacji na kandydata PZPR. Np. tylko w 1970 roku w KRŻ „Dźbów” udzielono 36 takich rekomendacji.
…a także tam, gdzie była potrzebna pomoc
W odpowiedzi na apel Zarządu Wojewódzkiego ZMS w Katowicach ponad 30-osobowa grupa młodzieży ZMS z KRŻ „Dźbów” w czerwcu 1971 roku uczestniczyła w porządkowaniu terenu pogorzeliska, po katastrofie w Rafinerii w Czechowicach, w której zginęło 37 pracowników a ok. 100 zostało rannych.
Świadkowie tego pożaru opowiadali, że ludzie płonęli jak pochodnie uciekając przed siebie.
Wspierali finansowo odbudowę zamku
W tym samym roku przekazano na odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie 10.000 zł ze środków zakładowego Funduszu Socjalnej Akcji Młodzieży (FASM), pochodzącego m.in. ze zbiórki rudy żelaza przez młodzież z hałd kopalń „Barbara” oraz „Kuźnica”.
Zapisali się w ludzkiej pamięci
Do aktywu organizacji ZMS w KRŻ „Dźbów” należeli: Majewski Eugeniusz – założyciel i I sekretarz Komitetu Zakładowego ZMS po 1957 roku, (w 1964 roku decyzją III Krajowego Zjazdu ZMS zmieniono nazewnictwo, w miejsce Komitetów – Zarządy, w miejsce Grup Działania – Koła, w miejsce Sekretarzy – Przewodniczący), Rataj Janusz, Wikliński Wiesław, Wieszczek Stanisława, Marczyk Czesław, Kubik Krzysztof, Witkowska Barbara, Madej Kazimiera, Pyda Wiesława, Świeża Leokadia, Ciura Wacław, Tyrała Leonard, Bednarek Henryk, Pilarek Kazimierz, Muc Urszula, Stobiecki Stefan, Gębuś Tadeusz, Grzybowska Lidia, Zawada Jan, Haczyk Józef, Walich Andrzej, Górniak Andrzej, Zazirski Janusz. Kurpios Ryszard, Żelawska Halina, Kowalczyk Roman, Dróżdż Stefan, Pytel Tadeusz, Woźniakowski Przemysław, Smolnik Piotr, Cierpiał Zdzisław, Grzybek Wojciech, Tarnowski Janusz, Deksymer Renald, Jasiński Zbigniew, Koper Elżbieta, Galas Andrzej, Orłowski Janusz, Hercog Marek Starczewska Maria, Paczkowski Ryszard, Pacierpnik Andrzej, Gondro Hieronim, Kowalik Zofia, Dudek Jerzy, Gęsiarz Zenon, Walich Danuta i wielu innych.
