Pod koniec czerwca tego roku miały miejsce obchody 72. rocznicy Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa (SITG) Rud Żelaza w Częstochowie.
Spotkanie w Domu Technika
Pierwszą częścią obchodów było spotkanie w Domu Technika w Częstochowie. Miało ono charakter prezentacji oraz dyskusji przedstawicieli poszczególnych delegacji.
Ryszard Leszczyński szeroko omówił, wykorzystując prezentację wizualną, historię powstania oraz warunki pracy wydobywczej, przeróbczej i hutniczej w Zagłębiu Miedziowym na Dolnym Śląsku oraz działalność tamtejszego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa. Mówił m.in. o tym, iż miedź to najstarszy metal na świecie, wykorzystywany przez człowieka od wielu wieków p.n.e., dużo wcześniej niźli żelazo, które np. na ziemiach polskich znane już było pięć wieków przed Chrystusem.
Po rudę miedzi w kopalniach w Polsce sięga się do głębokości ponad 1.100 metrów w temperaturze 45°C. Każde 100 metrów głębiej to wzrost temperatury o kolejne 5 stopni. Miedź stanowi średnio 55 gram na każdą tonę skały. W Kombinacie Górniczo-Hutniczym Miedzi (KGHM), np. w 2019 roku wydobyto 702 tys. ton miedzi, co było 6. miejscem wśród tego typu firm na świecie. Efektem ubocznym przerobu rudy miedzi jest srebro – 1.417 ton (12% wartości produkcji) oraz złoto – 3,2 tony (700 milionów złotych).
Zapotrzebowanie na miedź, jako najlepszy przewodnik ciepła i elektryczności, ciągle wzrasta w związku z samochodami i maszynami elektrycznymi oraz niezbędnymi do tego kablami. Wydobycie miedzi w Polsce, trwające intensywnie od początku lat 60-tych, odbywało się przy znaczącym udziale kadr ze szkół i kopalń z regionu częstochowskiego.
Następnie Paweł Kopydłowski, prezes Międzyzakładowego Koła Seniorów SITG w Częstochowie przedstawił streszczenie opracowania sekretarza SITG w Częstochowie Eugeniusza Marchewki, przekazane do Zarządu Głównego SITG w Katowicach oraz publikowane od 12 maja 2022 roku w odcinkach, w częstochowskim „Tygodniku Regionalnym 7 dni”, opisujące zarys historii kopalnictwa rud żelaza oraz działalność SITG w Częstochowie.
Kolega Eugeniusz Ragus, sekretarz generalny Zarządu Głównego poinformował o przygotowaniach do obchodów 130. rocznicy SITG w Katowicach oraz zaproponował, aby Eugeniusz Marchewka w porozumieniu z redakcją Biuletynu Zarządu Głównego, w całości, w jednym z najbliższych numerów „Wspólne Sprawy” przedstawił przedmiotowe opracowanie uzupełnione o informacje z powiatu kłobuckiego.
Kolejnym punktem pierwszej części uroczystości było wręczenie przez starostę powiatu częstochowskiego Krzysztofa Smelę Zarządowi Oddziału SITG grawertonu – „za trwałe wpisanie górnictwa rud żelaza w karty historii naszego regionu, o czym świadczą nie tylko wspomnienia, ale infrastruktura, która do dzisiaj służy lokalnym społecznościom”.
Zwiedzanie częścią uroczystości
Uczestnicy spotkania udali się do Muzeum Górnictwa Rud Żelaza w Parku im. St. Staszica w Częstochowie, gdzie członkowie Koła Seniorów oprowadzali gości po podziemnych korytarzach, gdzie przy użyciu manekinów i zgromadzonego sprzętu zaaranżowano pracę górników. Opowiadano jak na przodek dostarczano powietrze i jak wypompowywano wodę, a także jak ciężko na leżąco było rąbać pokłady skał. Objaśniano także poszczególne pojęcia z gwary górniczej. Można było się więc dowiedzieć np. że suka to wózek szynowy, piesek to obcięty kawałek stojaka, a kibel to pojemnik do transportu urobku. Idąc chodnikami sztolni zwiedzający mieli okazję prześledzić ewolucję wydobycia rudy, od metod typowo ręcznych – urobek przesuwano właśnie we wspomnianych kiblach po drewnianym legarze, który dla zmniejszenia tarcia polewano wodą – do znacznie późniejszego wydobycia, z użyciem mechanicznych świdrów, materiałów wybuchowych, wrębopodsadzarki i elektrycznych wózków. W sali wystawienniczej oglądano używane przez górników oskardy, kilofy, łopaty, aparaty tlenowe, stroje, atrapy materiałów wybuchowych, a także sprzęt wykorzystywany w czasie akcji ratowniczych. Ci, którzy zwiedzali muzeum po raz pierwszy, byli pod wrażeniem pracy człowieka w pozycji leżącej lub klęczącej na ścianie o wysokości do 1 metra w kopalni rudy żelaza.
Wypoczynek na Jurze
Na zakończenie obchodów 72. rocznicy Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa Rud Żelaza w Częstochowie, wszyscy uczestnicy spotkania autokarami udali się do Olsztyna na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. W upalny czerwcowy piątek, u podnóża ruin zamku i w cieniu drzew, na terenie restauracji wiekowego „Spichlerza”, odbyło się spotkanie integracyjne przy grillowanych kiełbaskach, jurajskich „pieczonkach” oraz zimnym piwie. Ponad 20-osobowa grupa z KGHM, która przybyła własnym autokarem, po trudach podróży przenocowała do soboty w hotelu w Olsztynie.
Górnicza rocznica uczczona przez powiat kłobucki
25. czerwca 2022 roku mszą św. w intencji górników, w kościele Św. Piotra i Pawła w Grodzisku, rozpoczęto uroczystości 40. rocznicy zakończenia wydobycia rudy żelaza w powiecie kłobuckim i zamknięcia 30 czerwca 1982 roku ostatniej kopalni rudy żelaza „Wręczyca” w regionie częstochowsko-kłobuckim. Po mszy, przed urzędem gminy we Wręczycy Wielkiej, odbyła się uroczystość, podczas której odsłonięto pomnik oraz okolicznościową tablicę pamiątkową z nazwą wszystkich kopalń powiatu.
Rangę pomnika zyskał specjalnie przygotowany i odnowiony wagonik kopalniany sprzed kilkudziesięciu lat, wypełniony surowcem skalnym pozyskiwanym w kopalniach rud żelaza, działających w częstochowskim obszarze rudonośnym.
Prezes Stowarzyszenia Górników w Kłobucku Franciszek Ochmański, przybliżył zebranym historię kilkudziesięciu kopalń funkcjonujących w regionie. Kopalnie były kluczowymi zakładami pracy, na których opierała się gospodarka w powiatach i miastach regionu.
W trakcie uroczystości starosta kłobucki Henryk Kiepura, wicestarosta Zdzisława Kall oraz wójt gminy Wręczyca Wielka Tomasz Osiński, wręczyli podziękowania i listy gratulacyjne dla zasłużonych górników.
Po uroczystości odbył się piknik górniczy.
W obchodach 72. rocznicy Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa (SITG) Rud Żelaza w Częstochowie uczestniczyło wielu znamienitych gości. W spotkaniu wzięły udział delegacje SITG w Katowicach, Oddziału SITG Rud Miedzi w Lubinie, Oddziału SITG w Częstochowie oraz Oddziału Wojewódzkiego Federacji Stowarzyszeń NOT w Częstochowie. W obchodach wzięło również udział 20 członków SITG, pracowników Zagłębia Miedziowego, ponad trzy osobowa delegacja Oddziału SITG z Kopalni Węgla Brunatnego w Bełchatowie. Byli też członkowie częstochowskiego SITG Kół: Międzyzakładowego Koła Seniorów „Cemex” Polska w Rudnikach oraz „Minova Arnall” Poland Sp. z o.o. w Golcach.
Zaproszenie na spotkanie przyjęli także przedstawiciele samorządu lokalnego.
Eugeniusz Marchewka
OPISY DO ZDJĘĆ:
* Uroczystość z okazji 72. rocznicy istnienia SITG
* Pomnik wagonika i tablica z okazji 40. rocznicy zakończenia wydobycia rudy żelaza w powiecie kłobuckim
