Kalkulator

Pierwszymi narzędziami, jakimi ludzie posługiwali się do wykonywania obliczeń arytmetycznych były kości, kamyki i tablice liczebne, z których z czasem wyewoluowały liczydła. Dopiero w 1642 roku Wilhelm Schickard zaprojektował pierwszy kalkulator mechaniczny, który był zdolny do przeprowadzanie czterech najprostszych operacji arytmetycznych. Zaledwie kilka dekad później swoją wersję kalkulatora mechanicznego o zbliżonych możliwościach zaprezentował Pascal.

Jednak dopiero rewolucja przemysłowa dała grunt podatny do stworzenia pierwszej maszyny liczącej o znaczeniu komercyjnym. W 1820 francuski wynalazca, Charles Xavier Thomas zaprojektował arytmometr, będący mechaniczną maszyną liczącą, uznawaną za oficjalnego poprzednika kalkulatora. Urządzenie było zasilane ręcznie za pomocą korby lub elektrycznie, a jego możliwości sięgały nawet pierwiastkowania. W roku 1851 arytmometr trafił do produkcji i stał się dostępny dla masowego odbiorcy. Pokaźne rozmiary i waga maszyny umożliwiała wyłącznie stacjonarne użytkowanie.

Pierwszy kalkulator zaprezentowano na Uniwersytecie Harvarda w lipcu 1944 roku. Ten kalkulator skonstruowała firma IBM i było to ogromne urządzenie – długość 16 metrów oraz 2,5 metra wysokości musiało robić ważenie. Niebagatelna była również waga tego urządzenia – 5 ton. Do jego budowy użyto 765 tysięcy części. Wynalazek wykorzystano podczas realizacji tajnego amerykańskiego programu naukowo-badawczego pod kryptonimem Manhattan, który dotyczył budowy i produkcji bomby atomowej.

Kolejnym przełomem w ewolucji kalkulatorów było opracowanie pierwszego przenośnego urządzenia obliczeniowego w 1948 roku. Kalkulator Curta wyglądem przypominał małą puszkę z ośmioma suwakami po bokach. Za ich pomocą wprowadzało się liczby. W górnej części urządzenia znajdowały się wyświetlacze: mniejszy, będący licznikiem obrotów i większy, na którym wyświetlał się wynik obliczeń. Kalkulator Curta wykonywał dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie. Jego wielką zaletą, obok niewielkich rozmiarów, była niesamowita dokładność.

W styczniu 1954 roku w Nowym Jorku, po raz pierwszy zademonstrowano prototyp kalkulatora elektronicznego.

Mechaniczne urządzenie zostało wyparte przez znacznie łatwiejsze w obsłudze, klawiszowe kalkulatory elektroniczne. Rynek zdominowały urządzenia Sumlock ANITA produkowane od 1961 przez brytyjską firmę Bell Punch, choć swoje kalkulatory elektroniczne już od pewnego czasu produkowali Japończycy (CASIO). Kalkulatory ANITA pracowały cicho, szybko i dokładnie, jednak jego wadą była pokaźna waga, dochodząca 15 kg. Choć te kalkulatory nie mogły być stosowane jako urządzenia przenośne, to właśnie one były inspiracją dla przyspieszonego rozwoju kalkulatorów elektronicznych.

Wkrótce technologią zainteresowali się inni producenci i swoje propozycje elektronicznych maszyn liczących przygotowali m.in. Canon, Toshiba, Sony, SCM. Największe firmy na całym świecie rozpoczęły wyścig do produkcji kalkulatorów mniejszych, prostszych w obsłudze i mniej energochłonnych.

W latach 70. XX wieku przenośne kalkulatory elektroniczne zasilane bateriami były już rzeczywistością. Dalsza historia kalkulatora to intensywne prace nad poprawą dokładności, wydajności i możliwości obliczeniowych urządzeń. 

Obecnie bardziej zaawansowane urządzenia umożliwiają pisanie programów, wykonywanie operacji algebraicznych, na funkcjach matematycznych oraz graficzną prezentację wykresów funkcji – a tym samym coraz bardziej upodobniają się do komputerów. Kalkulator jednak różni się od komputera okrojonymi możliwościami i interfejsem zoptymalizowanym pod kątem obliczeń interaktywnych, a nie programowania.

Ze względu na funkcjonalność można wyróżnić kalkulatory popularne, szkolne, naukowe, biurowe, inżynierskie, programowalne, graficzne, specjalizowane.