Jedyne w branży górnictwa rud żelaza Międzyzakładowe Koło Seniorów SITG w Częstochowie działa od 1984 roku. Po likwidacji ostatniej kopalni „Wręczyca” na Walnym Zebraniu Oddziału SITG, Marian Kopciał zgłosił wniosek o utworzenie Koła Seniorów. Powiedział, że celem Koła byłoby zintegrowanie i zaktywizowanie emerytów i rencistów kadry inżynieryjno- technicznej, byłych i istniejących jeszcze wówczas zakładów górniczych regionu częstochowsko-kłobuckiego.
Utworzenie Koła Seniorów umożliwiłoby ponowne włączenie się do NOT-wskiej działalności. Zarząd Oddziału zaakceptował ten pomysł. 29.października 1984 roku odbyło się spotkanie „Grupy Inicjatywnej” w liczbie 32 osób, celem ustalenia dalszych działań organizacyjnych. Powołano zespól roboczy z zadaniem przygotowania zebrania założycielskiego na 23.listopada 1984 roku, w którym uczestniczyło 39 osób. Postanowiono wybrać Tymczasowy Zarząd Koła w ilości 7 osób. Jednogłośnie wybrano prezesa Zarządu Franciszka Klimczyka, sekretarza Mariana Kopciała, skarbnika Ryszarda Ziorę oraz członków Zarządu: Wacława Głowę, Zbigniewa Skrzeszewskiego, Henryka Szymańskiego oraz Juliana Turka – prezes i sekretarz pełnili swe funkcje dozgonnie Franciszek Klimczyk 28 lat, Marian Kopciał 25 lat. Ustalono, obowiązujący do dzisiaj, termin zebrań Koła na 1 poniedziałek miesiąca, z wyjątkiem wakacji. Przyjęto z zadowoleniem propozycję dyrektora inżyniera Ignacego Mariańskiego o udostępnieniu przez Budex lokalu dla działalności Koła oraz deklarację o pomocy finansowej. Przyjęto zaproszenie dla przedstawicieli Koła do udziału w „Karczmie Piwnej” Zakładu „Krzemionka” w Suwałkach i zwiedzaniu KWB „Bełchatów”. Za wkład dyrektora Mariańskiego w działalność Między Zakładowego Koła Seniorów, członkowie Koła odbyli czyny społeczne, zadrzewiając hałdę kopalni „Szczekaczka” oraz wycinając samosiejki w piaskowni w Brzeźnicy na terenach „Budexu”. Nadal organizowano „Karczmy Piwne”, częściowo do 1991 roku sponsorowane przez „Budex”. Następne odbywały się bez pomocy z zewnątrz. Od roku 1973 z Nieomylnym prezesem „Karczmy Piwnej” Wacławem Głową, kolejno przez 3 lata był Władysław Kłóś, a od 1998 roku, z przerwą tylko na pandemię w roku 2020 – Aleksander Wróbel. Dominującym tematem uczestników pierwszego zebrania Koła Seniorów 07. stycznia 1985 roku była sprawa przyszłości Muzeum Górnictwa Rud. Zapadły bowiem decyzje o likwidacji kopalni zabytkowej „Szczekaczka”. Ustalony wówczas plan działania Koła stał się wzorcowym planem na lata następne. Przewidywał gromadzenie i zabezpieczenie eksponatów, dokumentów i innych materiałów związanych z KRŻ. Powołano zespół do opracowania monografii górnictwa rud żelaza, zakładano interwencje u władz na rzecz przyszłości muzeum. Prowadzono działalność: odczytową na tematy techniczne, społeczne i historyczne; rozwijanie życia towarzyskiego; organizowanie imprez, wycieczek, spotkań, udzielanie pomocy finansowej dla członków w trudnej sytuacji życiowej; nagradzanie i odznaczanie wyróżniających się działaczy. Znalezienie odpowiedniego dla Muzeum lokum było sprawą najważniejszą. W latach 1974-75 między parkowymi pawilonami wydrążono podziemne chodniki, odtwarzając z oryginalnych elementów wnętrze kopalni. W końcu lat 1980-tych do korytarzy dostała się woda. Podziemną ekspozycję zamknięto z powodu braku środków po likwidacji kopalń. Otwarto ponownie w roku 1992, aby zamknąć w roku 96. Problem zakończył się po wejściu Polski do UE uroczystym otwarciem Muzeum 15. maja 2008 roku.
50-lecie istnienia Muzeum świętowaliśmy w roku 2018. Warto się do niego wybrać, by zobaczyć jak jeszcze ponad pół wieku temu tysiące górników pracowały pod ziemią. Należy tu wyraźnie stwierdzić, że prace i cała ekspozycja zostały wykonane społecznie przez ludzi pracujących w górnictwie i finansowane przez przedsiębiorstwa mające górnicze korzenie, jak Zakład Górnictwa KBMIG, PBKR Częstochowa. Były to koszty ogromne. Członkowie Koła Seniorów w galowych mundurach oprowadzają zwiedzających w corocznych obchodach Industriady, Święta Szlaku Zabytków Techniki województwa śląskiego. Koło seniorów organizuje spotkania integracyjne tzw. „śledzika”. Po podjęciu decyzji o zaprzestaniu budowy kopalni rud w Suwałkach i sprzedaniu siedziby „Budexu” w latach 1995-96 gościła nas KRUS i jej dyrektor nasz członek Stanisław Adam Górniak. W Domu Technika spotykamy się od roku 1997. Na wyjazdowym spotkaniu przedstawicieli ZG SITG z ZO i Zarządem Międzyzakładowego Koła Seniorów w Częstochowie w 1998 roku dokonano oceny naszej pracy. Przewodniczący ZG Tadeusz Zygadłowicz oświadczył, że Koło Seniorów w Częstochowie jest najaktywniejszym z wszystkich Kół Seniorów, działających w SITG. Powołano wówczas zespół do opracowania publikacji pt. „Szlakiem górnictwa rud żelaza” w składzie: Zdzisław Biały, Wojciech Glice, Jerzy Gładysz Maciej Laurman, Jerzy Toborek. Dzięki pomocy finansowej firmy „Minova Arnall Poland” Sp.z.o.o. i jej dyrektora mgr inż. Henryka Słomiana, tę publikację wydano w roku 2005 w formie książkowej oraz na płytkach CD. W publikacji głównie fotograficznej, opracowano skrótowo przegląd dorobku i niestety upadku przedsiębiorstw górniczych oraz kopalń, istniejących w rejonie częstochowskim. Zdzisław Biały, główny autor tej publikacji opracował również w roku 2004 historię PBK. Bardzo ważnym i cennym opracowaniem jest również Kronika pierwszych 20 lat działalności Koła Seniorów. Głównym autorem tekstu Kroniki i Kalendarium był Władysław Kłóś. Korekty tekstów wraz z koniecznymi uzupełnieniami dokonał Maciej Laurman.
Opracowanie o górnictwie rud żelaza według:
– Andrzeja Adamskiego „Górnictwo rud żelaza okręgu częstochowskiego 1994”
– Tadeusza Gębusia Almanach Częstochowy 2015 „Wpływ przemysłu wydobywczego rud żelaza na rozwój regionu częstochowskiego w latach 1945-1985”
– Kroniki i protokołów z zebrań Międzyzakładowego Koła Seniorów SITG w Częstochowie
Opracował: Eugeniusz Marchewka.
OPISY DO ZDJĘĆ:
1. Budynek Naczelnej Organizacji Technicznej „Dom Technika” ul. Kopernika, wybudowany przy znaczącym udziale ZKRŻ i dyr. Ryszarda Niewiarowskiego, Przewodniczącego Komitetu Budowy. Miejsce spotkań oraz działalności odczytowej SITG.
2. Przed wejściem głównym do muzeum. Od lewej stoją: F. Klimczyk, R. Przeździecki, M. Kopciał, M. Mazur, M. Laurman, M. Szczęsna, J. Jadczyk, Z. Korfel, Z. Biały.
3. Uczestnicy 700. Jubileuszowego Poniedziałku Technicznego (d. Górniczego SITG) – 09.1976 r., od lewej siedzą: inż. S. Kleszczewski, inż. W. Czerniak.
4. Koło Seniorów SITG, rok 2004.
5. 15.05.2008 r. otwarcie Skansenu Muzeum w Parku im. S. Staszica. W sali ekspozycyjnej przemawia Prezes FSNT NOT Grzegorz Lipowski. Obok stoją: T. Wrona – prezydent Częstochowy, J. Jadczyk – dyr. muzeum i grupa Seniorów SITG.
ciąg dalszy w kolejnym numerze Tygodnika 7 dni