Naukowcy spytali o funkcje lasu dzieci z podstawówek. Na przedmiocie „przyroda” zapytano co nam daje las. Dzieci ze wsi piały przede wszystkim o grzybach, jagodach i leśnych owocach, chruście, czyli po prostu o rzeczach po które do lasu chodzą. Dzieci ze szkół w centrach dużych miast pisały, ze las redukuje ilość dwutlenku węgla w atmosferze, albo że wpływa na zmniejszenie wahań temperatury. Posługiwały się ekologicznymi terminami i sformułowaniami, ale nie podały konkretnych informacji, które mają dzieci ze wsi. Wiele więc zależy od tego, jak daleko od lasu mieszkamy.
Jeśli mieszkamy na przykład w centrum Częstochowy, to do lasu wybieramy się częściej by pospacerować, odpocząć na pikniku, zrelaksować się. Zwłaszcza w upalnie dni, jakie mieliśmy jeszcze na początku sierpnia, las nam daje chłód i schronienie przed słońcem. Dla każdego więc las stanowi nieco inną wartość i trudno to zmierzyć, bo każdy korzysta z lasu inaczej.
Cena katastrof
Nasz region tego lata nie ucierpiał wiele z powodu ulewnych deszczy ani powodzi, ale media podają, że w skali całego kraju mamy, już od kilku lat, do czynienia z częstszymi niż dawniej osuwiskami gleb i coraz więcej się mówi na ten temat. Niszczycielskie osuwiska w pobliżu osiedli mieszkalnych, dróg i torowisk to wymierne straty, które są niestety liczone w ogromnych kwotach. Taki przykład uświadamia nam, że las jest wart o wiele więcej, niżby mogło wynikać z prostego podsumowania ilości drewna, które las potrafi wytworzyć.
Las daje o wiele więcej i na o wiele większą skalę, ale to już nie jest tak oczywiste, jak grzyby i cień. Powinniśmy więc sobie uświadomić, że lasy jako całość maja ogromną wartość w całej infrastrukturze ekologicznej, bo decydują o mikroklimacie, o czystości powietrza, o zaopatrzeniu w wodę, a także chronią glebę i zapobiegają erozji.
Jak to policzyć?
Amerykanie przeprowadzają już nawet badania wyceniające las. Próbują mianowicie oszacować ile las nam pozwala zaoszczędzić przez jego wpływ na zamieszkane przez człowieka środowisko. Okazuje się, że według takich wycen wartość drewna to tylko niecałe 15 proc. wartości całego lasu. Ponieważ pomiarów takich dokonują ekonomiści bardzo różnymi metodami, ich wyniki się różnią, ale ten przykład obrazuje, że drewno to nie wszystko. Niestety trudno jest przełożyć tę szacowaną, potencjalną wartość lasu na namacalną wartość rynkową. Przykładem może być miasto Stuttgart, które płaci wodociągom za dobrą, czystą wodę z terenów leśnych, ale przykłady takie są w Europie niestety bardzo nieliczne. Ponieważ około 80 proc lasów na świecie to lasy państwowe, rzadko się je sprzedaje, a co za tym idzie nie wycenia się ich. Poza tym, za trudne do wyceny funkcje lasu dla środowiska nikt nie zapłaci. Płacimy dopiero za kłopoty, które sobie fundujemy usuwając lasy.
Zysk za darmo?
Ekonomika leśnictwa wypracowała pojęcie „internalizacji efektów zewnętrznych”. Oznacza to, że poniekąd wszyscy jakoś korzystamy z lasu w sposób pośredni. Przykładem niech będą coraz w naszym regionie popularniejsze gospodarstwa agroturystyczne dysponujące końmi. Jeśli są położone w pobliżu lasu, to są wtedy bardziej atrakcyjne od konkurencji z mniej interesującej okolicy. Gospodarstwa takie korzystają zatem z efektu zewnętrznego. Jest to jednak bardzo trudno wycenić. Świadomość tego, że lasy są państwowe, powoduje iż mało kto chciałby zgodzić się na płacenie za korzystanie z lasu, a przecież odnosi korzyści.
Póki nie trzeba płacić
W dobie kampanii reklamujących walory naszych okolic coraz więcej ludzi zagląda do lasu w dni wolne od pracy. Przykładem niech będzie gmina Olsztyn, której plakaty ze wspinaczami, czy lotniarzami widział niemal każdy. Mieszkańcy naszego regionu rezygnują z sal gimnastycznych i siłowni, a coraz chętniej uprawiają sporty plenerowe, takie jak kolarstwo, nordic walking, kajakarstwo, czy narciarstwo przełajowe zimą. Rosnąca stale liczba amatorów takich dyscyplin, a także spacerujących rodzin, czy właścicieli psów wymusza odpowiednią infrastrukturę. Leśnicy muszą zatem nadążać za wymaganiami odwiedzających lasy gości Trzeba ciągle ustawiać nowe ławki, śmietniki, stoły, wiaty, czy tablice informacyjne. Funkcje turystyczne, rekreacyjne zaczynają się ostatnio wysuwać na coraz bardziej widoczny plan. O rosnącej popularności kolarstwa przełajowego, czy o problemie oznakowania tras turystycznych pisaliśmy w ostatnich, wakacyjnym numerach naszego tygodnika, więc Czytelnicy są z tymi zagadnieniami na bieżąco. Odwiedzający lasy domagają się udogodnień i zabezpieczeń, a lasy nie mogą w nieskończoność windować ceny drewna, która już i tak jest wysoka; niektóre tartaki zaczynają nawet importować drewno zza granicy.
Żeby starczyło na długo
Wspomnieliśmy o rosnącej popularności jazdy konnej, ale w równie galopującym tempie przybywa fanów motocrossu i quadów. Zapuszczają się oni nierzadko aż w okolice Złotego Potoka. W naszej części Jury naturalnym „poligonem” stała się Pustynia Siedlecka, nie można dopuszczać motocykli i czterokołowców w bezpośrednie pobliże parków krajobrazowych, czy rezerwatów przyrody. Skoro chcemy, by lasy pełniły swoją funkcję prozdrowotną, to muszą nam gwarantować ciszę, spokój i świeże powietrze. Bardzo ważne jest więc edukowanie małych dzieci, żeby od samego początku świadomie korzystały z lasu. Jeśli już młody człowiek ma nawyk, żeby nie śmiecić w lesie, to jako dorosły też będzie się umiał odpowiednio zachować, a na przejażdżkę quadem znajdzie sobie inne wertepy.
