PORADY PRAWNE – wrzesień 2022Sytuacje prawne związane z dziedziczeniem nieruchomości są częstym przedmiotem publikacji prasowych, jak i zapytań kierowanych do profesjonalnych pełnomocników. Nie często jednak można znaleźć odpowiedź na pytania, co właściwie dzieje się z naszym kontem bankowym po naszej śmierci? Czy pieniądze na nim zgromadzone z chwilą śmierdzi są automatycznie przekazane pełnomocnikom czy też może spadkobiercom zmarłego? Co się dzieje z pełnomocnictwami do rachunku po śmierci mocodawcy [właściciela konta bankowego] oraz w jaki sposób postępować z kontem zmarłej nam bliskiej osoby?
Pełnomocnictwo do rachunku bankowego po śmierci mocodawcy
Z chwilą śmierci wszelkie pełnomocnictwa do rachunku bankowego wygasają. Ta ogólna reguła prawa wyrażona w art. 101 § 2 kodeksu cywilnego oznacza utratę dostępu do konta przez pełnomocnika. Co prawda istnieje możliwość udzielenia pełnomocnictwa niewygasającego, lecz jednak nie wszystkie pełnomocnictwa mogą być niewygasające. Niestety w przypadku umowy rachunku bankowego nie ma możliwości udzielenia pełnomocnictwa niewygasającego z momentem śmierci mocodawcy. Zatem, w przypadku gdy pełnomocnik po śmierci mocodawcy bez poinformowania o tym fakcie banku podejmie zgromadzone tam środki pieniężne, może być to poczytane jako oszustwo wobec instytucji bankowej.
Postępowanie spadkobiercy w przypadku śmierci bliskiej mu osoby
Skoro już wiemy, że pełnomocnictwa po śmierci właściciela rachunku tracą swoją ważność, to w takiej sytuacji pełnomocnik nie jest osobą upoważnioną do przejęcia spadku. Aby bank uznał osobę upoważnioną do wypłaty pieniędzy, należy okazać mu sądowe stwierdzenie nabycia spadku lub notarialne poświadczenie dziedziczenia, czyli innymi słowy po przedstawieniu jednego z wyżej wymienionych dokumentów, które potwierdzają z punktu widzenia prawnego uprawnienia do podjęcia środków po zmarłym posiadaczu rachunku.
Wspólny rachunek bankowy
Prawo bankowe zezwala na zakładanie wspólnych rachunków bankowych. W momencie śmierci jednego z posiadaczy, bank nie ma prawa zamknąć wspólnego rachunku bankowego. Jest za to kilka możliwości postępowania, które zależne są od zawartej z bankiem umowy. Jedną z nich jest całkowite rozwiązanie umowy, za czym idzie wypłacenie pieniędzy żyjącemu współwłaścicielowi. Możliwe jest również przeobrażenie rachunku ze wspólnego na indywidualny, gdzie wszystkie środki zostaną przekazane na rzecz osoby, dzielącej konto ze zmarłym. Można również udzielić zgody na zajęcie miejsca w rachunku bankowym spadkobiercy zmarłego bądź innej osoby. Te przepisy nie wykluczają spadkobiercom roszczenia do spadku, lecz nie jest to już związane z bankiem, który zrealizował umowę zgodnie z jej postanowieniami.
Koszty pogrzebu
W Polsce obowiązuje prawo, dzięki któremu bliscy zmarłego mogą pokryć koszty związane z pogrzebem ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym osoby zmarłej. Zatem po okazaniu przez nich dokumentów potwierdzających te wydatki, bank zobowiązany jest do wypłacenia danej kwoty tytułem ich zwrotu. Bank może odmówić wypłaty jedynie, gdy wydatki nie są zgodne z panującymi zwyczajami w tym zakresie, natomiast nie może odrzucić pokrycia takich kosztów jak: trumna, wystawienie nagrobka, opłata za miejsce pochówku, odzież dla zmarłego, uroczystości pogrzebowe i stosowne zawiadomienia. Koszty te, jako stricte długi spadkowe, mogą zostać zwrócone nie tylko spadkobiercy. Bank nie ma również prawa wypłacić więcej pieniędzy niż ich suma zgromadzona na rachunku zmarłego oraz nie może pobierać pieniędzy z kredytu odnawialnego, nawet jeśli posiadacz miał do takowego dostęp za życia. Warto zaznaczyć także, że koszty pogrzebu nie mogą zostać pokryte ze wspólnego rachunku bankowego.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci
My, jak i nasi bliscy mamy możliwość zadecydowania co stanie się z naszymi pieniędzmi po śmierci. Istnieje możliwość wydania bankowi polecenia wypłaty środków na rzecz naszych bliskich, tj.: małżonków, dzieci, wnuków, rodziców oraz rodzeństwa. Liczba wydanych dyspozycji jest nieograniczona, co za tym idzie, dowolna ilość osób będzie mogła mieć prawo do przejęcia środków z rachunku po śmierci. Suma wypłat na podstawie tych dyspozycji nie może być jednak wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.
W przypadku bardziej skomplikowanych sytuacji związanych ze spadkiem bądź dostępem do środków na rachunku osoby zmarłej, warto zasięgnąć szczegółowej porady prawnej u profesjonalisty.
***
autor tekstu:
radca prawny Mariusz Turek
tel. 663-316-047