Gdy nieszczęśliwym zbiegiem okoliczności zdarzy się katastrofa lotnicza to sprawę bada specjalna komisja. Jej celem nie jest udowodnienie indywidualnej winy, ani tym bardziej polowanie na kozły ofiarne. Niezależna komisja jest niezbędna, by sprawdzić jak w praktyce, w sytuacjach ekstremalnych, zadziałały obowiązujące procedury, jak – ewentualnie – należy je poprawić, by zmniejszyć prawdopodobieństwo kolejnych katastrof.
Jest to niezbędne, bo klient kupując bilet na samolot otrzymuje od przewoźnika gwarancję bezpiecznego przelotu. Gdy przewoźnik słowa nie dotrzymał, w jego interesie, w obronie renomy firmy, jest udowodnienie, że zrobił wszystko, by nieszczęścia uniknąć. W interesie ogółu leży, by szczegółowy zbadany przypadek, przyniósł poprawę działań zwiększających bezpieczeństwo. Taka jest teoria, a i praktyka też potwierdza jej pożyteczność.
Jako klient – podatnik, płacę instytucjom państwa i daję im środki, by rozwiązywały rozmaite problemy społeczne, bo przez nie zagrożone jest moje bezpieczeństwo. W odróżnieniu od przewoźników lotniczych państwo nie musi dbać o renomę, państwa niestety się nie wybiera, trzeba je kochać bezwarunkowo. Instytucje państwa charakteryzuje nieograniczona inwencja w wymyślaniu uzasadnienia wyciągania pieniędzy od podatników. Ponieważ picie słodkich napojów prowadzi do otyłości, otyłość zwiększa niebezpieczeństwo zawału serca, itd., wprowadzono daninę płaconą z każdą kupowaną butelką pepsi. Na co idą te pieniądze? Cholera z tyfusem wie… Czy zmniejszono liczbę otyłych? A skądże… Gdyby w przypadku przedwczesnego zgonu otyłego czterdziestolatka jakaś niezależna komisja dokonała analizy, moglibyśmy zyskać przekonanie, że były jakieś działania instytucji państwa, finansowane z podatku cukrowego, na rzecz zapobiegania niepotrzebnej śmierci.
Problem śmierci grubasa, nie jest naszym problemem (chyba, że nas dotyczy). Znacznie bardziej rusza nas kwestia bezpieczeństwa osobistego. Płacimy państwu i przyznajemy mu monopol na przemoc, by zyskać w zamian gwarancję bezpieczeństwa. Jeśli zostaliśmy pobici, zgwałceni, okradzeni, oszukani, to znaczy, że państwo zawiodło. Jeszcze większe poczucie zawodu czujemy, gdy instytucja państwa nie jest w stanie znaleźć i ukarać winnego. Możemy mieć także słuszne pretensje do instytucji państwa za brak empatii i pomocy ofierze przestępstwa.
Określenie empatia nie pasuje do stylu państwowej biurokracji. Nie przyjmuje się prosta zasada, że empatia jest pierwszym znakiem solidarności, cechy utożsamiającej obywatela ze swoim państwem. Empatia pozwala nam zrozumieć, że zgwałcona dziewczyna i skrzywdzone dziecko, nie potrzebuje tylko obietnic o surowym ukaraniu sprawcy przestępstwa. W pierwszej kolejności konieczne jest specjalistyczne wsparcie psychologów. To kosztuje, ale jest niezbędne. Środki na to są, płacą na ten cel sprawcy przestępstw. Z kar pieniężnych nakładanych przed sądy tworzy się Fundusz Sprawiedliwości, ten zobowiązany jest łożyć na wspieranie ofiar. Nie łoży? Służy finansowaniu kariery politycznej pana Ziobry i jego gangu?
I to jest ilustracja szerszego problemu. My płacimy, a władający instytucjami państwa robią, co chcą z naszymi pieniędzmi. Rozmowa z władzą na temat celowości i sensowności wydawania naszych pieniędzy, jest na poziomie dialogu d…y z batem. Dlatego nikt z rządzących nie jest zainteresowany, by nieprzewidywalne tragedie społeczne stały się przedmiotem analizy niezależnych komisji, by sprawdzić, co nie zadziałało.
